Thoái Hóa Đốt Sống Cổ

Thoái hóa đốt sống cổ là tình trạng ở các đốt sống này xảy ra biểu hiện viêm nhiễm, bị hẹp lỗ liên hợp, lắng đọng canxi. Các dây thần kinh, mô bao quanh và mạch máu đều bị tổn thương gây ra đau nhức và khó cử động. Bệnh nhân đặc biệt đau nhức hơn khi thực hiện các thao tác ngoảnh đầu hoặc mang vác vật nặng trên vai gáy.

Thoái hóa ở các đốt sống cổ thường xảy ra trên các vị trí C5 - C6 - C7 nhiều nhất, bệnh cũng không phân biệt đội tuổi hay giới tính, thường khởi phát và diễn ra âm ỉ cho tới khi chuyển nặng.

Đốt sống cổ có thể bị thoái hóa bởi nhiều nguyên do khác nhau, trong đó những yếu tố tác động thường gặp nhất gồm có:

Gai xương

Gai xương có thể hình thành từ quá trình lắng đọng canxi hoặc do các chấn thương xương khớp xảy ra, khi các mô xương tự động phục hồi có thể gây ra sự dư thừa dưỡng chất dẫn tới hình thanh gai. Nếu những gai xương phát triển quá mạnh sẽ trực tiếp chèn ép lên các mô xương khớp, đâm vào mô thần kinh, mô mềm, tủy sống và dẫn tới thoái hóa cột sống cổ.

Đĩa đệm mất nước

Khi tuổi tác càng cao, chức năng hoạt động của đĩa đệm và các đốt sống đều suy giảm. Khi này, phần đĩa đệm nếu bị mất lượng nước quá lớn sẽ không còn khả năng đàn hồi tốt, giữa các đốt sống có sự va đập ma sát mạnh vì lớp giảm xóc đã xẹp lại. Đồng thời các dây thần kinh cũng không còn được bảo vệ hiệu quả, bệnh sẽ nhanh chóng hình thành.

Tính chất công việc

Với những người làm các công việc nặng nhọc, đặc biệt phải khuân vác nhiều, nhân viên văn phòng ngồi làm việc trước máy tính liên tục nhiều giờ,... đều có nguy cơ mắc thoái hóa đốt sống cao vì cột sống cổ chịu nhiều áp lực, ít được vận động linh hoạt, quá trình lão hóa xảy ra sớm hơn.

Dây chằng yếu

Vì một yếu tố tác động nào đó, dây chằng bị suy yếu, mất dần chức năng và cản trở hoạt động chức năng của các đốt sống, đầu khớp. Khi này, bệnh nhân sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc cử động ở vùng cổ, cơn đau diễn ra tương đối thường xuyên.

Nguyên nhân khác

Thoái hóa đốt sống cổ còn có thể xảy ra bởi một số nguyên do khác như: Cân nặng dư thừa nhiều dẫn tới béo phì, lười vận động, hút thuốc là và sử dụng nhiều chất kích thích khác nhau, do di truyền từ cha mẹ, ông bà.

Bệnh thoái hóa đốt sống cổ có thể xảy ra ở nhiều độ tuổi và đối tượng, trong đó những người dễ bị bệnh nhất gồm có:

• Những người béo phì.
• Người lao động nặng nhọc, làm việc văn phòng ít vận động.
• Người từng bị chấn thương ở vùng cổ hoặc bị tổn thương xương khớp nhưng không chữa trị sớm.
• Trong gia đình có người mắc thoái hóa đốt sống và bị di truyền.
• Người thường xuyên hút thuốc lá, lạm dụng chất kích thích, chế độ ăn thiếu chất nghiêm trọng.

Bệnh thoái hóa đốt sống cổ thường có khá nhiều triệu chứng diễn ra âm ỉ từ khi mới khởi phát, cho tới khi bệnh nhân nhận biết đã chuyển sang trạng thái nghiêm trọng hơn.

Các dấu hiệu nhận biết gồm:

Cổ và vai gáy bị đau

Đây là triệu chứng điển hình nhất của bệnh thoái hóa đốt sống cổ. Ban đầu, các cơn đau sẽ không biểu hiện rõ, tần suất tương đối ít và mức độ khá nhẹ. Bệnh nhân thi thoảng thấy đau mỏi ở gáy và cổ, cảm giác tương tự như khi nằm ngủ sai cách hoặc lâu ngày không lao động nặng. Khi bệnh nặng hơn, các cơn đau sẽ thể hiện rõ rệt, đau nhức nặng và lan sang khắp vùng bả vai, bệnh nhân có thể bị mất ngủ do đau mỏi.

Hạn chế khả năng cử động cổ

Cùng với trạng thái đau nhức, vùng cổ cũng gặp nhiều khó khăn trong các cử động thường ngày. Bệnh nhân dễ bị cứng cổ, khó cúi hoặc xoay đầu. Có thể bị vẹo cổ nếu cử động đột ngột, đặc biệt vào buổi sáng khi thức dậy sẽ thấy cổ cứng và nghe được tiếng kêu lục cục rất rõ ràng.

Đau nhức đầu

Khi thoái hóa đốt sống cổ xảy ra, các dây thần kinh cũng chịu nhiều tác động gây cản trở quá trình máu vận chuyển tới não, từ đó hình thành đau nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt. Ở những ca bệnh nặng, bệnh nhân còn có thể bị mờ mắt, ù tai, đau sau hốc mắt và dễ nhầm lẫn sang các bệnh lý khác.

Trạng thái Lhermitte

Lhermitte là tình trạng người bệnh cảm nhận có dòng điện xuất hiện bất ngờ và chạy theo hướng từ cổ xuống các đốt xương sống, cảm nhận được ở ngón tay cùng ngón chân. Dấu hiệu này đến rất đột ngột và cực rõ ràng, dễ gặp nhất khi bệnh nhân thực hiện hành vi cúi gập mạnh cổ.

Thoái hóa đốt sống cổ có thể gây ra nhiều biến chứng khi bệnh nhân không sớm có các biện pháp điều trị, ví dụ như:

• Rối loạn tiền đình: Có không ít bệnh nhân gặp phải biến chứng thoái hóa đốt sống cổ hiện nay. Biểu hiện thường gặp nhất là hoa mắt chóng mặt, buồn nôn, mất khả năng giữ thăng bằng, thường xuyên rơi vào trạng thái lo lắng hồi hộp. Khi rễ thần kinh và mạch máu càng bị tổn thương, bệnh càng xảy ra với tần suất cao hơn, mức độ nghiêm trọng hơn.
• Hạn chế cử động tay: Biến chứng này hình thành do quá trình tổn thương ở dây thần kinh gây ra, các cơn đau kéo xuống đến tận ngón tay, làm người bệnh khó cử động, mất cảm giác, thường xuyên bị tê bì và hạn chế quá trình cầm nắm.
• Thoát vị đĩa đệm: Nếu bệnh chuyển sang giai đoạn nghiêm trọng, thoái hóa đốt sống cổ sẽ đi kèm thoát vị đĩa đệm ở vị trí này. Bệnh nhân có thể bị liệt tay, rối loạn thực vật, mất khả năng tự chủ đại tiểu tiện. Đây được coi là biến chứng nguy hiểm nhất và có không ít người mắc phải hiện nay.

Bệnh thoái hóa đốt sống cổ có thể chữa trị theo hướng nào cần phải có quá trình thăm khám chi tiết. Các bác sĩ sẽ áp dụng một số biện pháp kiểm tra sức khỏe người bệnh như sau:

Thăm khám lâm sàng: Các bác sĩ hỏi thăm bệnh nhân về các biểu hiện đau nhức, đánh giá thói quen sinh hoạt, lao động, kèm theo khảo sát về phản xạ, tầm vận động, lực ở vai, tay, cổ.

Xét nghiệm chi tiết:

• X-quang: Có thể thông qua phim chụp xác định được gai xương, cầu xương, những thay đổi khác thường ở đốt sống, có bị gãy xương, xuất hiện khối u hay biểu hiện nhiễm trùng hay không.
• CT: Nhằm cho ra kết quả quan sát rõ ràng hơn ở những vị trí chụp X-quang không thấy được, đồng thời tìm ra các tổn thương quá nhỏ tại đốt sống.
• MRI: Nhằm đánh giá tình trạng sức khỏe của đĩa đệm, dây thần kinh và mô quanh đĩa đệm. Nếu thấy có sự biến dạng sẽ biết được nguồn gốc từ các cơn đau.

Đánh giá dẫn truyền thần kinh:

• Đo dẫn truyền thần kinh: bệnh nhân được gắn vào thiết bị có điện cực nhỏ để tiến hành đo tốc độ dẫn truyền và cường độ của các tín hiệu thần kinh từ rễ lên tới não bộ và các chi.
• Điện cơ: Nhằm kiểm tra mức độ hoạt động điện của dây thần kinh có sự khác biệt như thế nào giữa thời điểm người bệnh nghỉ ngơi và hoạt động cánh tay.

Thoái hóa đốt sống cổ có thể được điều trị bằng nhiều biện pháp khác nhau, bao gồm những cách sau:

Thuốc Tây chữa trị thoái hóa đốt sống cổ

Tây y có các phương thuốc điều trị thoái hóa đốt sống cổ cho tác dụng nhanh, giảm cơn đau hiệu quả, một số thuốc được dùng nhiều nhất gồm:

• Thuốc Corticoid chống viêm và giảm đau: Bệnh nhân bị thoái hóa đốt sống cổ nặng sẽ phải dùng thuốc Corticoid để có thể kiểm soát tốt các cơn đau nhức. Thuốc chủ yếu là Methylprednisolon và Prednisolon sử dụng theo dạng tiêm với sự giám sát chặt chẽ của các bác sĩ.
• Thuốc giảm đau: Các bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh uống Meloxicam, Diclofenac, Paracetamol. Tùy theo tình hình của từng bệnh nhân sẽ có những hướng dẫn dùng thuốc riêng biệt để cho kết quả tốt nhất.
• Thuốc giãn cơ: Có thể sử dụng Tolperisone, Cyclobenzaprine, để cải thiện tình trạng cứng cổ, khó cử động cổ, hạn chế các áp lực dồn lên cổ và vai gáy, dây chằng không còn bị chèn ép co cứng nhiều.
• Thuốc chống trầm cảm: Tuy có được sử dụng nhưng không dùng rộng rãi như những nhóm thuốc ở trên. Loại thuốc này có thể giúp bệnh nhân đẩy lùi cơn đau nhức và chỉ dùng cho một số trường hợp đặc biệt.

Phẫu thuật

Với các trường hợp bệnh nghiêm trọng, đốt sống cổ, đĩa đệm, dây chằng, rễ thần kinh không còn khả năng tự phục hồi hoặc việc dùng thuốc không có hiệu quả tốt như mong đợi, bệnh nhân có thể phải phẫu thuật.

Các kỹ thuật gồm:

• Cắt bỏ đốt sống và thay phần đốt mới.
• Cắt bỏ gai xương.
• Ghép các đốt sống cố định thành một phần.

Vật lý trị liệu

Việc kết hợp vật lý trị liệu sẽ thúc đẩy quá trình hồi phục cho bệnh nhân, giúp làm giảm các cơn đau và cải thiện khả năng cử động ở cổ cùng bả vai và tứ chi. Hiện nay, các trung tâm chăm sóc bệnh nhân đang sử dụng nhiều thiết bị máy móc hiện đại, bao gồm: Từ trường, xung kích, điện xung giao thoa, kéo giãn và cả laser để phục hồi chức năng cho các vùng bị tổn thương. Sau một thời gian kiên trì áp dụng, bệnh nhân sẽ thấy bệnh lý có sự cải thiện rõ rệt, đáng kể.

Thuốc Đông y

Đông y có nhiều bài thuốc giúp giảm đau, tán hàn, hạn chế tình trạng co cứng cổ và ngăn chặn sự xâm nhập của tà khí. Các bài thuốc trị thoái hóa đốt sống cổ bằng Đông y được dùng nhiều nhất gồm:

Bài thuốc số 1: 

• Dược liệu: Chi mẫu, quế chi, cẩu tích, hy thiêm, thạch cao, phòng phong, ngưu tất, vương cốt đằng, hoàng cầm, độc hoạt, đỗ trọng.
• Cách dùng: Cho thuốc vào ấm sắc cùng 1 lít nước, sắc lửa nhỏ liu riu đến khi sôi cạn còn 1 bát con, uống thuốc lúc còn ấm sẽ tốt nhất.

Bài thuốc số 2:

• Dược liệu: Ma hoàng, đại hoàng, quế chi, cát căn, thược dược, ý dĩ.
• Cách dùng: Sắc thuốc cùng lượng nước vừa đủ để thu về 1 bát con, chia thuốc thành 2 - 3 bữa uống duy trì đều đặn hàng ngày.

Bài thuốc số 3:

• Dược liệu: Phòng phong, đào nhân, xuyên khung, hồng hoa, quế chi, đương quy, sài hồ, độc hoạt, khương hoạt, hoàng bá.
• Cách dùng: Sắc thuốc với 5 bát con, đợi thuốc cạn còn 1 bát sẽ chắt ra và chia theo 3 bữa uống hết hàng ngày.

Thoái hóa đốt sống cổ có thể phòng ngừa được khi áp dụng các biện pháp chăm sóc cơ thể phù hợp, có cách vận động tập luyện khoa học, bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể. Dưới đây là các thông tin chi tiết để hạn chế bệnh lý:

• Các trường hợp làm việc văn phòng phải ngồi một chỗ quá lâu, nên dành thời gian nghỉ giữa giờ để đứng dậy vận động, có thể tập một số bài tập đơn giản cho vùng cổ vai gáy. Hạn chế cúi gằm mặt hoặc ngửa cao cổ để nhìn màn hình vi tính. Nên chọn ghế có tựa đầu để giảm áp lực lên vùng cổ.
• Người làm công việc lao động nặng nhọc, khuân vác liên tục hàng ngày nên dành thời gian buổi tối để massage cơ thể, day ấn cho vùng cổ giảm đau mỏi cũng như tạo sự thư giãn cho các đốt sống, đĩa đệm và dây chằng.
• Phân chia thời gian làm việc và nghỉ ngơi sao cho phù hợp, tránh để cơ thể phải lao động quá sức gây ra các chấn thương, làm giãn dây chằng, mô cơ và tạo áp lực lớn lên các đĩa đệm.
• Trong quá trình ngủ, nên đổi tư thế thường xuyên thay vì chỉ nằm ở một dáng ngủ cố định trong suốt thời gian dài. Đặc biệt, cần lựa chọn loại gối có độ cao phù hợp, không kê gối quá cao hoặc quá thấp đều gây ra những ảnh hưởng không tốt cho cột sống cổ.
• Tránh tình trạng nằm ngủ sấp vừa tạo áp lực lên tim, dạ dày, vừa gây gập các đốt sống cổ, về lâu dài các đĩa đệm sẽ dễ bị lệch khỏi đốt sốt và hình thành nhiều bệnh lý nghiêm trọng.
• Không thực hiện các thao tác vặn cổ, ấn cổ hay cúi hoặc ngửa gập cổ quá sâu có thể gây ra chấn thương như gẫy đốt sống, đứt dây chằng vô cùng nguy hiểm, thậm chí làm tử vong.
• Nếu có các chấn thương liên quan tới đốt sống vùng cổ, cần nhanh chóng chữa trị theo hướng dẫn của các bác sĩ, tuân thủ liệu trình giúp hạn chế tối đa các di chứng về sau.
• Trong chế độ ăn uống hàng ngày cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, nên ăn nhiều rau xanh, các loại thực phẩm có nhiều vitamin, khoáng chất. Tăng cường bổ sung canxi và vitamin D để xương khớp luôn chắc khỏe.
• Hạn chế hút thuốc lá, lạm dụng các chất kích thích và các thực phẩm có hại. Những yếu tố này có thể làm mất canxi ở xương, khiến xương dễ giòn gãy hơn, khi xảy ra các tổn thương sẽ mất rất nhiều thời gian để phục hồi.

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh lý có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân, cản trở công việc và các hoạt động vui chơi giải trí. Bệnh nhân cần sớm tới bệnh viện thăm khám, điều trị theo đúng chỉ dẫn của các bác sĩ, không tự ý mua thuốc về chữa trị tại nhà để tránh xảy ra các tác dụng phụ, biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Kết hợp thêm chế độ ăn uống và nghỉ ngơi phù hợp sẽ giúp bệnh cải thiện tốt.