Gout

Gout hay còn gọi là thống phong - một dạng viêm khớp phổ biến ở các bệnh nhân trung niên. Khi bộc phát, bệnh sẽ gây ra những cơn đau nhức đột ngột, dữ dội và âm ỉ kéo dài ở vùng khớp ngón chân, ngón tay, đầu gối. Kèm theo đó là hiện tượng sưng đỏ, thậm chí là không thể cử động, di chuyển như bình thường.

Trước đây, gout thường được gọi là “bệnh nhà giàu” và chủ yếu xuất hiện ở nam giới. Tuy nhiên trên thực tế, bệnh có xuất hiện ở cả nữ giới sau mãn kinh và đang có xu hướng trẻ hóa. Bởi khi đời sống được nâng cao, nguồn thực phẩm đa dạng, cộng thêm chế độ ăn uống thiếu lành mạnh khiến bệnh ngày càng phổ biến.

Các trường hợp bị gout thường không rõ nguyên nhân. Song dựa trên các thông tin về thói quen sinh hoạt và các nguy cơ khác, bệnh gout có thể hình thành do những yếu tố sau:

• 80 - 90% trường hợp bị gout là nam giới và đa số khởi phát ở độ tuổi trung niên. Bệnh gout ở nữ giới thường ít gặp hơn và chủ yếu hình thành sau giai đoạn mãn kinh. 
• Di truyền từ cha mẹ, anh chị em hoặc các thành viên khác trong gia đình bị mắc gout. Hoặc có liên quan tới 5 mã gen sau SLC2A9, SLC17A3, GCKR, ABCG2, SLC17A1.
• Do sử dụng thuốc lợi tiểu, thuốc kháng lao, cyclosporin A, Aspirin liều thấp,...  
• Mắc bệnh thừa cân, béo phì, tăng huyết áp, suy tim, vảy nến, bệnh máu ác tính, rối loạn chuyển hóa, bệnh thận mạn tính hoặc ghép tạng, nhiễm độc chì,...
• Do lạm dụng đồ uống có cồn, đồ uống chứa nhiều đường fructose hoặc sucrose, người ăn nhiều thịt đỏ, tạng động vật, hải sản (tôm, hàu, cá trích, cá mòi,...),...

Gout thường gặp ở người trung và cao tuổi, tuy nhiên hiện tượng này đang có xu hướng trẻ hóa nên khiến nhiều người cảm thấy lo lắng. Dưới đây là thông tin về những đối tượng có nguy cơ cao bị gout:

• Phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh phải đối mặt với nguy cơ rối loạn nội tiết tố. Cụ thể là sự thay đổi nồng độ estrogen - hormon chính giúp thận bài tiết acid uric ra ngoài. 
• Chế độ sinh hoạt không lành mạnh, tiêu thụ nhiều đạm động vật, sử dụng nhiều rượu bia, thuốc lá và chất kích thích là lý do khiến nhiều nam giới sau 40 tuổi bị gout. 
• Trường hợp có người thân bị gout. 
• Đối tượng có lối sống thiếu lành mạnh, người bị thừa cân, béo phì. 
• Người bị suy thận, tiểu đường, huyết áp,... 

Các dấu hiệu nhận biết bệnh gout thường khá rõ ràng, điển hình như:

• Đau khớp dữ dội: Xảy ra chủ yếu ở vùng khớp của ngón chân cái, cổ tay, khuỷu tay, đầu gối. Ít xảy ra ở vùng chậu, háng, vai. Các cơn đau có thể trở nên nghiêm trọng hơn trong khoảng 4 - 12 giờ đầu tiên sau khi bắt đầu. 
• Đau âm ỉ, kéo dài: Sau các cơn đau dữ dội là những cơn đau âm ỉ và kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần. Tần suất lần sau sẽ đau và kéo dài hơn so với lần trước đó. 
• Xuất hiện tình trạng viêm, tấy đỏ: Những khớp bị ảnh hưởng đều bị sưng, mềm, nóng và tấy đỏ. 
• Giới hạn phạm vị hoạt động của khớp: Khi rơi vào trạng thái này, người bệnh gặp khó khăn trong quá trình cử động khớp. 

Riêng với các trường hợp bị gout giai đoạn nặng gây tăng acid uric kéo dài gây lắng đọng ở các cơ quan tổ chức gây nổi các u cục. Việc xét nghiệm acid uric máu bao giờ cũng tăng, thậm chí có tổn thương xương khớp nên cần lưu ý. 

Ngay khi thấy các triệu chứng, bạn cần nhanh chóng tới bệnh viện uy tín để thăm khám. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc chữa bệnh dưới bất cứ hình thức nào, nhất là không dùng thuốc Đông y khi chưa có sự đồng ý, chấp thuận của các bác sĩ chuyên khoa. Bởi việc làm này có thể gây ra tác dụng phụ, hiệu quả kém, tốn chi phí, thậm chí là khiến bệnh phát triển xấu hơn.

Bệnh gout được phân loại dựa theo giai đoạn tiến triển của bệnh, cụ thể như sau:

• Asymptomatic Hyperuricemia: Hay còn gọi là tăng acid uric máu không triệu chứng. Ở giai đoạn này, người bệnh chưa cần tiến hành điều trị dù các tinh thể urat có lắng đọng trong mô và gây ra các tổn thương nhẹ. Để chắc chắn, các bạn nên tới bệnh viện thăm khám cụ thể và nhờ tự tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa.  
• Bệnh gout cấp tính: Là trường hợp các tinh thể urat lắng đọng có cấu trúc nhỏ, cứng, sắc nhọn và gây nên tình trạng sưng đau, viêm khi cọ xát vào lớp niêm mạc mềm của khớp. Những đợt gout cấp tính thường xuất hiện sau khi người bệnh gặp căng thẳng, sử dụng rượu, tiêu thụ nhiều thực phẩm, bị nhiễm lạnh hay sử dụng ma túy,... 
• Gout mãn tính giai đoạn tạm ổn định giữa các đợt cấp: Chính là giai đoạn giữa của các đợt cấp, chúng có thể cách nhau vài năm, vài tháng hoặc lặp lại liên tục trong thời gian không xác định. Theo nghiên cứu, các lần tái phát trong các năm sau sẽ thấp hơn những năm đầu. Tuy nhiên các tinh thể urat vẫn tiếp tục lắng đọng và tích tụ trong các mô của cơ thể. 
• Gout mãn tính có biến chứng: Người bệnh lúc này sẽ gặp phải vô số phiền toái, khiến cơ thể suy nhược, mệt mỏi kéo dài. Gout mãn tính hình thành khi những hạt tophi lớn xung quanh các khớp, thậm chí ở trong các mô cơ, trong thận làm tổn thương nghiêm trọng khớp và thận. 
• Giả gout: Lắng đọng calcium pyrophosphate dihydrate rất dễ bị nhầm lẫn với bệnh gout. Các triệu chứng của bệnh rất giống với bệnh gout nhưng các đợt bùng phát thường ít nghiêm trọng hơn. Thay vì bị kích thích bởi các tinh thể canxi pyrophosphate, gout lại bị kích thích bởi các tinh thể urat, dẫn tới phương pháp điều trị cũng khác nhau. 

Gout sẽ có những đợt bùng phát theo chu kỳ vài năm một lần, thậm chí là lặp lại sau vài tháng. Trong trường hợp không được điều trị kịp thời, bệnh sẽ xảy ra thường xuyên, cộng thêm mật độ khớp bị ảnh hưởng rộng, khiến nồng độ acid uric cao và làm tăng nguy cơ dẫn tới các biến chứng như:

• Độ lọc của cầu thận bị giảm.
• Sỏi thận, suy giảm chức năng thận, tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Gout kéo dài có thể gây ra viêm đa khớp, kìm hãm cung cấp máu về tim, gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tim mạch. Đây chính là nguyên nhân làm tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim hoặc các vấn đề tim mạch khác do sự chèn ép lên các động mạch.
• Rối loạn cương dương ở nam. 
• Hoại tử khớp, tàn phế do các hạt tophi vỡ ra gây loét, tạo cơ hội cho vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng, làm hỏng khớp, viêm khớp. 
• Mắc ung thư, nhất là ung thư tuyến tiền liệt. 
• Xuất hiện các vấn đề liên quan tới sức khỏe tâm thần, khiến bệnh nhân rơi vào trạng thái trầm cảm kéo dài. 

Bệnh gout thường được chẩn đoán thông qua các dấu hiệu đặc trưng của bệnh. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng thông qua việc xem xét bệnh sử, khám sức khỏe và một số câu hỏi để củng cố thêm cho kết quả chẩn đoán.

Mặc dù có các triệu chứng đặc hiệu, tuy nhiên vẫn có những trường hợp chẩn đoán không chuẩn xác. Vậy nên, để chắc chắn, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện một số xét nghiệm như sau:

• Xét nghiệm máu: Là phương pháp hữu ích để xác định xem bạn có bị gout không. Nếu nồng độ uric trong máu cao có thể bạn đã bị gout, tuy nhiên điều này còn phải xem xét cùng các triệu chứng khác. Mặc dù vậy vẫn có những trường hợp có nồng độ uric cao nhưng không kèm theo bất kỳ triệu chứng nào khác. 
• Chẩn đoán hình ảnh: Thường là siêu âm hoặc chụp CT để phát hiện tổn thương khớp, tinh thể trong khớp cũng như xác định các dấu hiệu ban đầu của bệnh. Còn X-quang sẽ được áp dụng để xác định tổn thương xương, khớp do mắc bệnh trong thời gian dài. 
• Kiểm tra dịch khớp: Xét nghiệm được thực hiện bằng cách lấy một mẫu chất lỏng hoạt dịch, thông qua một cây kim y khoa đưa vào một trong các khớp của bệnh nhân. Chất lỏng này sẽ được kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm tinh thể urat hay các hạt tophi. 

Sau khi có kết quả chẩn đoán cụ thể, bệnh nhân sẽ được bác sĩ lên phác đồ điều trị. Với những bệnh nhân này, việc sử dụng thuốc là điều không thể tránh khỏi. Những loại thuốc này sẽ giúp làm giảm các cơn đau cấp tính và ngăn ngừa các đợt tấn công trong tương lai. Thuốc cũng có hiệu quả làm giảm nguy cơ gặp biến chứng, ngăn cản sự phát triển của các hạt tophi lắng đọng tinh thể urat. 

Thuốc trị cơn đau gout cấp tính

Trong trường hợp bệnh nhân xuất hiện các cơn đau gout cấp tính, bác sĩ sẽ kê đơn gồm những loại thuốc điều trị như sau:

• Thuốc chống viêm không steroid NSAID: Nhóm thuốc này bao gồm thuốc không kê đơn như Ibuprofen và Naproxen sodium (Aleve) hoặc các loại thuốc kê đơn khác. 
• Thuốc corticosteroid: Thường là thuốc solumedrol, prednisolon dexamethason,... chúng được dùng để kiểm soát chứng viêm và đau do bệnh gout gây nên. 
• Thuốc colchicine: Là thuốc giảm đau có tác dụng chống viêm. Tuy nhiên, việc dùng Colchicine có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đặc biệt là khi dùng với liều lượng lớn. 

Thuốc hạ acid uric máu ngăn ngừa biến chứng bệnh gout

Nếu bệnh nhân chỉ xuất hiện vài đợt bùng phát bệnh mỗi năm, tần suất bệnh không thường xuyên nhưng bị đau nhiều, bác sĩ có thể kê đơn thuốc nhằm giảm nguy cơ mắc các biến chứng của bệnh. Với trường hợp khớp bị tổn thương hoặc xuất hiện các hạt tophi, bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng thuốc giảm mức acid uric như:

• Thuốc ngăn chặn sản xuất acid uric: Đây là thuốc giúp ức chế sản sinh acid uric trong cơ thể, hạn chế bệnh tiến triển xấu. 
• Thuốc đào thải acid uric: Hay còn được gọi là uricosuric có khả năng tăng uric niệu nhằm cải thiện khả năng đào thải acid uric ra khỏi cơ thể. 

Các nhóm thuốc này thường là Allopurinol, Febuxostat,... Tùy theo từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ xem xét và kê đơn phù hợp cho các bệnh nhân. 

Phẫu thuật ngoại khoa

Trong trường hợp các loại thuốc không thể cải thiện bệnh hoặc bệnh đã trở nặng hoặc có biến chứng thì bạn buộc phải tiến hành làm phẫu thuật. Biện pháp này sẽ được chỉ định đích danh cho những bệnh nhân bị viêm loét các khớp, bị bội nhiễm nốt tophi hay các nốt tophi quá lớn gây ảnh hưởng tới khả năng vận động của người bệnh. 

Ngoài ra còn có phương pháp điều trị gout bằng công nghệ bước sóng nano cao tần. Đây là một trong những công nghệ mới được Mỹ phát triển, không cần can thiệp dao kéo, không xâm lấn hay nằm viện nhưng cần thực hiện ở bệnh viện uy tín, có đội ngũ bác sĩ dày dặn kinh nghiệm. 

Gout là bệnh lý có thể phòng tránh được, cụ thể các bạn cần đặc biệt chú ý đến những vấn đề sau:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ khi điều trị bệnh lý, không tự ý uống hoặc sử dụng thuốc mà không có chỉ định hoặc được kê đơn từ người có chuyên môn.
• Duy trì thói quen tập thể dục hàng ngày, giữ cân nặng ở mức hợp lý. 
• Lắng nghe cơ thể bằng cách dành ra vài phút mỗi ngày để quan sát xem bản thân có bị đau nhức, sưng đỏ ở các khớp (đặc biệt là khớp ngón chân cái) hay không. Tình trạng đau nhức, sưng tấy sau khi ăn nhiều thực phẩm protein, uống nhiều rượu bia là dấu hiệu mà bạn không nên bỏ qua. Nếu xuất hiện những dấu hiệu này, bạn cần nhanh chóng tới bệnh viện để kiểm tra, chẩn đoán và điều trị ngay lập tức. 
• Không ăn nội tạng động vật, nhất là gan, hạn chế ăn hải sản, thịt đỏ, cá mòi,...
• Ăn ít chất béo bão hòa, thay vào đó nên dung nạp những thực phẩm giàu chất xơ như củ sắn, cà chua, dưa leo, rau xanh,... 
• Uống đủ 2 - 3 lít nước mỗi ngày, có thể dùng nước lọc hoặc kết hợp với các loại nước ép hoa quả, nước dừa. 
• Hạn chế sử dụng đồ uống có cồn, nhất là rượu bia, trà, cà phê, thuốc lá, nước uống có ga,... Trong đó, rượu bia là thức uống gây ức chế khả năng bài tiết axit uric của cơ thể, làm tăng axit uric máu và là nguyên nhân gây ra bệnh gout. Càng uống nhiều rượu bia, nguy cơ mắc bệnh càng tăng nên muốn có cơ thể khỏe mạnh, các bạn cần tránh xa thực phẩm này. 

• Tránh làm việc với cường độ cao khiến cơ thể lao lực, tinh thần sa sút. 
• Tiến hành điều trị các bệnh lý có khả năng gây ra gout thứ phát như bệnh suy thận, thoái hóa khớp,...
• Một số nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa chứng ngưng thở khi ngủ và tần suất các cơn gout cấp xảy ra. Vậy nên, để khắc phục tình trạng sức khỏe này, các bạn cần tăng lượng oxy trong máu khi ngủ để góp phần phòng ngừa bệnh gout tái phát thông qua việc giảm lượng axit uric sản sinh. 
• Nếu đang có dấu hiệu bị mắc bệnh gout hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh thì cần thăm khám sức khỏe thường xuyên để theo dõi tiến triển của bệnh. Đồng thời cần can thiệp điều trị càng sớm càng tốt để hạn chế nguy cơ gặp biến chứng hoặc tránh để bệnh tiến triển thành thể mãn tính. 

Các biến chứng của bệnh gout thường khá nghiêm trọng. Vậy nên ngoài việc tuân thủ theo sự chỉ dân của bác sĩ, bạn cũng cần xây dựng chế độ sinh hoạt, ăn uống hợp lý để cải thiện nồng độ acid uric trong máu. Đồng thời thúc đẩy quá trình chữa bệnh được diễn ra thuận lợi, mang lại hiệu quả cao. Mặc khác, bạn cần chủ động tới bệnh viện thăm khám định kỳ 6 tháng 1 lần để sớm phát hiện các dấu hiệu bất thường trước khi quá muộn.