Giảm Testosterone

Testosterone là hormone quan trọng, chúng chi phối tới sức khỏe, thần kinh, tâm lý cũng như khả năng sinh lý, sinh sản ở nam giới. Tuy nhiên, suy giảm Testosterone theo thời gian sẽ khiến nam giới đối diện với nhiều vấn đề nghiêm trọng. Vậy làm cách nào để kiểm soát, duy trì hàm lượng nội tiết tố ở mức ổn định, nam giới có thể tham khảo bài viết dưới đây của Đỗ Minh Đường. 

Suy giảm Testosterone là gì?

Suy giảm Testosterone (suy giảm nội tiết tố nam) là tình trạng nồng độ Testosterone trong máu thấp dưới mức trung bình ở nam giới trưởng thành (10 – 35 nanomol/lít). Theo ghi nhận, đàn ông trên 60 tuổi có mức Testosterone thấp chiếm khoảng 20% và ở độ tuổi 70 – 80, con số này tăng lên 30%.

Testosterone là hormone sinh dục nam chúng được sản sinh chủ yếu tại tế bào Leydig ở tinh hoàn và một lượng nhỏ ở tuyến thận từ tuần thứ 7 thai kỳ. Sau đó tăng cao ở lứa tuổi dậy thì và đạt mức đỉnh điểm khi bước tới tuổi 20 – 30. Tuy nhiên, qua 30 tuổi, lượng nội tiết tố nam sẽ bắt đầu suy giảm và có những biểu hiện rõ rệt ở tuổi 40.

Nguyên nhân gây suy giảm Testosterone

Các cơ quan trên cơ thể theo thời gian sẽ dần lão hóa, không sản xuất đủ lượng Testosterone cần thiết cho các hoạt động thường ngày. Trung bình, lượng Testosterone giảm trung bình từ 1 – 2% mỗi năm và chúng chỉ còn khoảng 70% ở tuổi 50, 50% ở tuổi 70. Tuổi càng cao, tốc độ suy giảm Testosterone sẽ diễn ra nhanh chóng hơn.

Ngoài yếu tố tuổi tác, Testosterone suy giảm còn chịu tác động bởi một số yếu tố sau đây:

• Lạm dụng tình dục: Sinh hoạt tình dục, thủ dâm quá độ không những làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm tuyến tiền liệt, viêm tinh hoàn,… Thói quen này còn làm gia tăng ảnh hưởng lên các cơ quan thần kinh, khiến cơ quan sinh dục bị kích thích và phóng tinh liên tục, gây suy giảm lượng Testosterone.
• Stress, mệt mỏi: Căng thẳng đầu óc, áp lực, mất ngủ là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng suy giảm Testosterone. Khi căng thẳng quá độ, cơ thể sẽ giải phóng hormone cortisol, adrenalin giúp bảo vệ cơ thể nhưng chúng lại làm ức chế việc sản xuất nội tiết tố Testosterone. Đó là lý do giải thích vì sao nam giới bị stress thường không có ham muốn, không còn hứng thú với chuyện tình dục.
• Do tiếp xúc với chất độc hại, môi trường ô nhiễm: Khói bụi, thuốc lá, thuốc trừ sâu,… gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe và tác động tiêu cực tới khả năng tình dục của nam. Chất nicotin cùng các thành phần độc hại có trong thuốc lá có thể làm xơ hoá, lão hóa động mạch, gây cản trở máu đổ về dương vật, gây ra tình trạng xuất tinh sớm, rối loạn cương dương.
• Tác dụng phụ của thuốc: Việc sử dụng một số loại thuốc trong điều trị bệnh lý có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn như làm suy giảm lượng Testosterone trong cơ thể. Trong đó phải kể đến thuốc ngủ, thuốc an thần, thuốc xương khớp, thuốc trị viêm loét dạ dày, thuốc chữa ung thư tuyến tiền liệt,…
• Bệnh lý: Hàm lượng Testosterone ở nam giới có thể suy giảm khi nam giới bị bệnh huyết áp cao, cơ gân, tiểu đường, HIV, suy giáp nguyên phát, suy thận mãn tính, béo phì, thừa cân,…
• Chế độ sinh hoạt, ăn uống: Chế độ ăn uống, lối sống thiếu khoa học, lười tập vận động cũng là nguyên nhân làm gián đoạn quá trình sản xuất nội tiết tố nam.

Dấu hiệu nhận biết tình trạng Testosterone thấp

Tình trạng suy giảm Testosterone ở nam giới có thể nhận biết thông qua những dấu hiệu sau đây:

• Khó cương dương: Mặc dù Testosterone không tại ra sự cương cứng nhưng nó kích thích các thụ thể trong não sản xuất Nitric Oxide. Đây là một phân tử giúp các cơ trên thành mạch máu được thư giãn, để máu lưu thông và giúp dương vật cương dương dễ dàng hơn. Do đó, khi hormone này hạ thấp, nam giới sẽ gặp khó khăn khi cương cứng và dễ bị cương cứng thứ phát.
• Lượng tinh dịch ít: Nam giới sẽ nhận thấy lượng tinh dịch của mình ít hoặc giảm dần trong khi xuất tinh khi nồng độ Testosterone trong cơ thể giảm. Bởi loại hormone này có thể hỗ trợ cho quá trình sản xuất tinh dịch, quyết định tới số lượng, chất lượng, khả năng di chuyển của tinh trùng. Nếu chất lượng, số lượng tinh trùng quá thấp sẽ làm ảnh hưởng tới khả năng sinh sản, tăng nguy cơ bị vô sinh, hiếm muộn.
• Kích thước tinh hoàn nhỏ: Testosterone cần thiết để phát triển cơ quan sinh dục, bao gồm cả dương vật và tinh hoàn. Khi Testosterone giảm sẽ làm cho dương vật, tinh hoàn nhỏ hoặc không cân đối.
• Suy giảm ham muốn tình dục: Do là hormone có vai trò quan trọng với chức năng sinh lý nam như tạo ham muốn tình dục, chi phối việc sản xuất – nuôi dưỡng tinh trùng, kiểm soát quá trình cương dương,… Chính vì thế, nếu lượng hormone này suy giảm sẽ kéo theo sự suy giảm ham muốn, nam giới không còn hứng thú hoặc ít nghĩ tới “chuyện ấy”.
• Mệt mỏi: Suy giảm Testosterone khiến nam giới cảm thấy mệt mỏi, giảm năng lượng, không còn năng nổ, hoạt bát trong các hoạt động. Lúc này, nam giới luôn sống trong trạng thái mệt mỏi, uể oải, thiếu sức sống, lười vận động.

• Thiếu máu: Testosterone ở nam có vai trò kích thích tủy xương tạo máu, tăng hồng cầu và bạch cầu. Tuy nhiên, nếu hàm lượng testosterone giảm, nam giới có thể đối diện với nguy cơ bị thiếu máu. Từ đó làm xuất hiện tình trạng khó tập trung, mất ngủ, khó ngủ, chuột rút, chóng mặt, nhịp tim tăng nhanh bất thường. Bên cạnh đó, thiếu máu còn là tác nhân gây ra các bệnh lý như béo phì, tim mạch, tiểu đường và một số bệnh về tuyến giáp.
• Mất cơ: Loại hormone nam này ảnh hưởng tới khối lượng cơ bằng cách làm nở to các sợi cơ và duy trì độ bền vững của sức cơ. Giúp gắn kết thân xương và màng xương để phát triển đồng bộ độ lớn, độ dài của xương. Đồng thời góp phần phát triển kết cấu của xương bằng cách tăng hấp thụ canxi nên khi nồng độ nội tiết tố bị suy giảm, các khối cơ sẽ trở nên lỏng lẻo, kém săn chắc.
• Rụng tóc: Do có tác động tới mao da, giúp lông, râu phát triển nên khi lượng Testosterone trong cơ thể giảm, nam giới dễ bị rụng tóc hơn.
• Giảm khối lượng xương: Loãng xương – giảm khối lượng xương là tình trạng thường xuất hiện ở phụ nữ. Song nam giới có hormone thấp cũng là nhóm đối tượng dễ bị mất xương. Do Testosterone giúp sản sinh, củng cố xương nên nam giới bị suy giảm Testosterone, đặc biệt là đàn ông lớn tuổi sẽ có mật độ xương thấp.
• Cơ thể tích mỡ: Lượng Testosterone bị suy giảm sẽ được thay thế bởi lượng mỡ thừa. Bởi Testosterone có tác dụng ức chế tế bào Leptin, giữ lượng mỡ toàn thân hay mỡ bụng nam giới luôn ở mức thấp. Khi hàm lượng nội tiết tố ở nam giảm, cơ thể nam giới sẽ trở nên mất cân đối, bụng tích nhiều mỡ gây ra hội chứng vú to, phì đại mô vú. Hiện tượng này chính là do sự mất cân bằng giữa testosterone và estrogen ở nam.
• Tâm trạng thay đổi: Hàm lượng nội tiết tố thấp có thể khiến nam giới thay đổi tâm trạng một cách thất thường. Lý do là bởi, hormone Testosterone có vai trò điều hòa thần kinh, tâm thần của cơ thể. Chúng có tác động tới tâm trạng, năng lực tinh thần nên khi lượng hormone này bị thiếu hụt sẽ khiến nam giới dễ rơi vào tình trạng rối loạn giấc ngủ, trầm cảm, dễ cáu gắt, thiếu tập trung,…
• Hay quên, đãng trí: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, testosterone có khả năng bảo vệ các neuron thần kinh, đưa oxy đến não nhiều hơn. Nhưng khi lớn tuổi, nồng độ testosterone trong não suy giảm, khiến nam giới dễ rơi vào tình trạng suy giảm trí nhớ.

Tình trạng này sẽ xuất hiện các dấu hiệu đặc trưng hơn khi nam giới bước đến độ tuổi ngoài 40. Lúc này, nhu cầu sinh hoạt tình dục giảm đi, tần suất quan hệ ít hơn và gần như nam giới mất đi khả năng kiểm soát xuất tinh,…

Khi nào đi gặp bác sĩ?

Khác với tình trạng suy giảm nội tiết tố ở nữ, suy giảm Testosterone ở nam thường tiến triển một cách từ từ, âm thầm theo thời gian. Triệu chứng của bệnh chỉ ngày càng rõ rệt khi độ tuổi tăng lên. Do đó, không ít nam giới bị suy giảm Testosterone không hề biết về tình trạng của bản thân nên chậm trễ trong việc thăm khám, điều trị.

Trong trường hợp không được khắc phục sớm, sự thiếu hụt Testosterone sẽ ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, đời sống tình dục và hoạt động hàng ngày của nam giới. Vậy nên ngay khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như dưới đây thì nam giới cần tới bệnh viện thăm khám, kiểm tra ngay:

• Nam giới bị thừa cân, béo phì một cách mất kiểm soát.
• Cơ thể mệt mỏi, uể oải, không có sức sống, lười vận động.
• Bị rụng tóc.
• Ngủ không đủ giấc, hay bị mất ngủ, tiểu nhiều về đêm.
• Ham muốn tình dục suy giảm, gặp khó khăn trong việc cương cứng, chất lượng “cuộc yêu” suy giảm, dễ xuất tinh sớm.
• Cơ bắp teo lại.
• Teo tinh hoàn, dương vật bé lại.
• Bụng to ra.
• Trí nhớ suy giảm, tâm trạng trở nên tồi tệ, dễ cáu gắt, suy sụp.
• Xương yếu đi.

Chẩn đoán Testosterone thấp

Thông thường, bệnh nhân sẽ được đánh giá về thể chất, xem xét các triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, để kết quả chẩn đoán được chính xác hơn, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện thêm các xét nghiệm đo lượng Testosterone trong máu.

Xét nghiệm máu để biết nồng độ Testosterone ở mức nào. Nếu nồng độ này nằm trong khoảng 10 – 35 nanomol/lít là mức bình thường khỏe mạnh. Trong trường hợp chỉ số này thấp hơn, nam giới có thể phải đối diện với các vấn đề về sức khỏe, khả năng sinh lý, sinh sản. Cụ thể là cảm thấy mệt mỏi, mất hứng thú – ham muốn tình dục, vô sinh, dương vật khó cương dương,…

Biện pháp điều trị suy giảm Testosterone

Nam giới cần tới các cơ sở y tế ngay khi nhận thấy các dấu hiệu của chứng suy giảm Testosterone. Dựa vào tình trạng bệnh lý cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân tiến hành điều trị Testosterone thấp theo những biện pháp sau đây:

Liệu pháp bổ sung Testosterone

Liệu pháp này được áp dụng cho những người bị suy giảm Testosterone làm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Bổ sung Testosterone được thực hiện theo nhiều cách khác nhau như:

• Tiêm Testosterone vào bắp tay với tần suất 10 – 14 ngày 1 liệu trình.
• Dùng miếng dán Testosterone ở bụng, mông, lưng, cánh tay.
• Thoa gel Testosterone lên vùng da khô sạch hàng ngày ở cánh tay, lưng.
• Viên cấy Testosterone dưới cánh tay 2 tháng 1 lần hoặc dùng viên uống.

Thông thường, các liệu pháp bổ sung Testosterone này sẽ cho hiệu quả rõ rệt sau 4 – 6 tuần kể từ khi áp dụng. Tuy nhiên, liệu pháp này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro như tăng nguy cơ ngưng thở khi ngủ, hình thành huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi, kích thích các tế bào ung thư tuyến tiền liệt phát triển, làm ngực to,… Bên cạnh đó, liệu pháp cũng hạn chế việc sản xuất tinh trùng, làm co rút tinh hoàn, gây ra bệnh lý tim mạch.

Chính bởi những rủi ro này, các bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ về những lợi ích, rủi ro khi thực hiện. Đồng thời nên theo dõi sức khỏe và báo cáo cho bác sĩ ngay về những triệu chứng bất thường trong quá trình điều trị bằng liệu pháp bổ sung Testosterone.

Dùng thực phẩm chức năng

Trên thị trường hiện nay các dòng thực phẩm hỗ trợ cải thiện khả năng sinh lý cho nam giới rất đa dạng. Mặc dù phần lớn các loại thực phẩm chức năng đều được chiết xuất từ các thành phần tự nhiên, lành tính. Nhưng để đảm bảo an toàn, tránh tác dụng phụ, các bạn nên chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và được cấp phép lưu hành theo quy định của các cơ quan chức năng.

Tăng Testosterone tự nhiên

Tăng Testosterone bằng các phương pháp tự nhiên cũng là một trong những biện pháp điều trị được nhiều người áp dụng và quan tâm. Bởi cách làm này giúp hạn chế tác dụng phụ không mong muốn, đồng thời lại dễ thực hiện và cho hiệu quả bền vững.

Theo đó, để tăng Testosterone tự nhiên, các bạn có thể áp dụng theo những cách sau đây:

• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao bằng cách dành ra ít nhất 30 – 60 phút mỗi ngày rèn luyện thể lực. Mỗi tuần nên duy trì tập đều đặn 5 buổi hoặc ít nhất là 3 buổi.
• Ăn uống đủ chất, đa dạng nguồn thực phẩm, nhất là thực phẩm tốt cho sinh lý nam như thịt bò, hải sản, trứng, sữa, ngũ cốc và các loại hạt.
• Thay đổi lối sống tích cực, làm việc – nghỉ ngơi điều độ, kiểm soát – hạn chế stress, tránh thức khuya, sử dụng rượu bia, thuốc lá,…

Bài tập tăng cường Testosterone

Ngoài các phương pháp điều trị nêu trên, nam giới bị suy giảm Testosterone có thể áp dụng các bài tập luyện thể dục thể thao, tăng cường sức khỏe để cải thiện tình trạng. Một số bài tập tăng cường Testosterone thường được bác sĩ khuyến khích thực hiện là bơi lội, yoga, đi bộ nhanh, squat, cử tạ, kegel,…

Phòng ngừa suy giảm Testosterone

Để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực khi hàm lượng Testosterone suy giảm, các bạn cần áp dụng một số biện pháp phòng tránh như sau:

• Giảm thiểu căng thẳng, kiểm soát stress bằng cách sắp xếp công việc hợp lý, dành thời gian nghỉ ngơi, đọc sách, ngồi thiền, trò chuyện với bạn bè.
• Tránh thức khuya, ngủ đúng giờ, đủ 7 – 8 tiếng/ngày.
• Tập hít thở sâu, rèn luyện thể dục, thể thao điều độ với các bài tập nhẹ nhàng và phù hợp.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học, đặc biệt là thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất như Omega- 3, kẽm, vitamin A, B, C, D, E,… Trong đó, cá hồi, bông cải xanh, hàu, cà rốt, cà chua, rau bina, dưa hấu, táo, bơ,… là những thực phẩm giàu dưỡng chất này.
• Nói “không” với rượu bia chất kích thích, nước ngọt có ga, thức ăn đóng hộp, đồ ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn quá mặn hoặc quá ngọt,…
• Sinh hoạt tình dục đều đặn, tránh lạm dụng việc thủ dâm hoặc quan hệ quá thô bạo, bừa bãi.
• Đảm bảo không gian sống sạch sẽ, trong lành, hạn chế để cơ thể tiếp xúc với các hóa chất độc hại, khói bụi ô nhiễm, khói thuốc lá, thuốc trừ sâu hoặc các hóa chất khác.
• Nếu sức khỏe sinh lý xuất hiện những dấu hiệu bất thường, bệnh nhân nên tới bệnh viện để thăm khám, kiểm tra, không tự điều trị tại nhà.

Suy giảm Testosterone ở nam giới không chỉ ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt vợ chồng mà còn tác động xấu tới sức khỏe của cánh mày râu. Nhìn chung, hàm lượng Testosterone thấp có sẽ tác động đến nam giới theo nhiều cách khác nhau, có thể biểu hiện ở nhận thức, thể chất hoặc tình dục. Do vậy, để hạn chế những vấn đề này, các bạn cần chủ động trong việc phòng tránh và cải thiện triệu chứng này càng sớm càng tốt.