Vô Sinh

Vô sinh là tình trạng nam, nữ giới dù quan hệ tình dục không áp dụng thuốc tránh thai, bao cao su hay các biện pháp khác vẫn không thể thụ thai hoặc bị mất khả năng sinh con.

Hiện nay, tỷ lệ vô sinh hiếm muộn ngày càng tăng cao, không phân biệt nam hay nữ giới.

Nam giới bị vô sinh

Là tình trạng phái mạnh không thể làm đối phương mang thai, không có khả năng thụ tinh. Với phái mạnh, vô sinh sẽ phân chia thành 2 trường hợp sau:

• Thể thứ phát: Là tình trạng nam giới vẫn có thể xuất tinh để thụ tinh và hình thành nên phôi. Nhưng chất lượng phôi thai không tốt, dễ bị sảy thai.
• Thể nguyên phát: Nam giới dù quan hệ tình dục không dùng bao cao su nhưng vẫn không có khả năng giúp người vợ mang thai.

Nữ giới bị vô sinh

Nữ giới bị vô sinh sẽ không thể mang thai dù không dùng thuốc hay vòng tránh thai, chất lượng tinh trùng cũng không có vấn đề. Tình trạng này cũng được phân chia như sau:

• Thể thứ phát: Nữ giới thường xuyên bị sảy thai, không thể mang thai lại sau khi sinh con. Trong khi không áp dụng các cách tránh thai và vẫn đảm bảo quy trì quan hệ tình dục đều đặn.
• Thể nguyên phát: Nữ giới không thể mang thai, chưa từng mang thai dù không áp dụng các cách bảo vệ.

Vô sinh được xác định xảy ra bởi cả yếu tố ngoại sinh và nội sinh như sau:

Nguyên nhân ngoại sinh

Là các yếu tố thường gặp từ cuộc sống hàng ngày, do thói quen ăn uống, sinh hoạt, tính chất nghề nghiệp, xảy ra ở cả nam và nữ, cụ thể gồm:

• Bệnh nhân phải làm việc trong các môi trường độc hại, nhiều khái thải công nghiệp, hóa chất, kim loại nặng. Đặc biệt là sản xuất thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu, dung môi hữu cơ, các chất như xylene, toluene, benzene đều sẽ gây hại.
• Người làm việc ở những môi trường có sóng bức xạ cao.
• Các trường hợp thường xuyên uống bia, rượu, dùng nhiều chất kích thích.
• Ăn nhiều độ ăn nhanh, đồ đóng hộp, các thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ hoặc chiên lại nhiều lần.
• Cơ quan sinh sản không được vệ sinh sạch sẽ hàng ngày gây ra viêm nhiễm.
• Cơ thể thiếu chất nghiêm trọng.
• Nữ giới bị hụt giảm hormone leptin gây rối loạn quá trình rụng trứng.

Nguyên nhân nội sinh

Có thể phân chia cụ thể cho nam và nữ giới như sau:

Đối với nữ giới:

• Bị dị tật bẩm sinh, viêm nhiễm, mắc các bệnh lý liên quan tới vòi tử cung.
• Vòng kinh bị bất thường dẫn tới không phóng noãn.
• Tổn thương ở cổ tử cung, có các chất kháng tinh trùng hoặc chất nhầy quá thấp.
• Viêm dính buồng tử cung hoặc những bất thường bẩm sinh khác.

Đối với nam giới:

• Xuất hiện tình trạng xuất tinh ngược dòng, các bệnh lý hoặc di chứng do dùng thuốc điều trị gây cản trở việc xuất tinh.
• Cơ quan sinh sản có khối u, không có tinh hoàn bẩm sinh.
• Mắc bệnh lây nhiễm do quan hệ tình dục hoặc bị bệnh nhiễm trùng.
• Suy giảm nội tiết tố.
• Tâm lý chịu nhiều áp lực căng thẳng.

Những trường hợp có nguy cơ vô sinh cao phải kể tới gồm:

• Người nghiện bia rượu, thuốc lá và các chất kích thích.
• Đối tượng béo phì, bị bệnh trầm cảm, tâm lý rối loạn.
• Các trường hợp bị bệnh ở cơ quan sinh dục, bệnh ung thư.
• Người từng nạo phá thai, dùng thuốc tránh thai trong thời gian dài.
• Những người bị bệnh về thận, gan, tiểu đường.

Vô sinh ở nữ giới sẽ có một số điểm khác biệt so với nam giới, chi tiết như sau:

Với nữ giới:

• Tử cung viêm nhiễm, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, chu kỳ quá dài hoặc quá ngắn.
• Có thể bị thống kinh hoặc thậm chí vô kinh.
• Nội tiết tố mất cân bằng, chu kỳ rụng trứng rối loạn, khó theo dõi.
• Âm đạo bị ngứa, có dịch khí hư bất thường, mùi hôi tanh.
• Đau rát khi giao hợp, đau cả ở vùng chậu.
• Tiết dịch bất thường tại vú.

Với nam giới:

• Giảm hưng phấn, giảm ham muốn tình dục.
• Khó cương dương hoặc xuất tinh gặp nhiều khó khăn.
• Ngực tăng trưởng bất thường.
• Tinh trùng loãng, giảm số lượng.
• Rối loạn khứu giác.
• Một số vùng trên cơ thể bị rụng lông rõ rệt.
• Tinh hoàn sưng đau hoặc xuất hiện khối u, hạch.

Bệnh vô sinh sẽ được chẩn đoán thông qua các thăm khám lâm sàng, kết hợp xét nghiệm chi tiết.

Khám tổng quát

Bác sĩ hỏi về tình hình sức khỏe của bệnh nhân, các tiền sử bệnh lý. Những thông tin quan trọng cần có gồm:

• Các thuốc điều trị bệnh đang dùng.
• Thời gian quan hệ và tần suất quan hệ tình dục.
• Bệnh nhiễm trùng hoặc chất thương ở cơ quan sinh sản.

Ngoài ra, với bệnh nhân là nữ giới, bác sĩ sẽ khai thác thêm các thông tin gồm:

• Tiền sử bệnh nội khoa, bệnh viêm nhiễm cũng như những cách điều trị từng áp dụng.
• Tiền sử nạo phá thai, mang thai hoặc sảy thai.
• Các tiểu phẫu từng áp dụng ở đường sinh dục.
• Các bệnh lý phụ khoa.
• Chu kỳ kinh nguyệt, thời điểm bắt đầu có kinh.

Với phái mạnh, nam giới cần được tiến hành kiểm tra lâm sàng những hạng mục sau:

• Đánh giá tinh hoàn, dương vật, ống phóng tinh, ống dẫn tinh, dây thừng tinh và niệu đạo,
• Kiểm tra trực tràng, hậu môn, tiết niệu, bàng quang.
• Đo thể tích tinh hoàn.
• Đo nhịp tim.

Khi khám cho nữ giới, bệnh nhân sẽ phải kiểm tra một số mục gồm:

• Khám âm đạo và ngực.
• Nắn bụng để nhận biết u phụ khoa.
• Quan sát môi lớn, âm vật, môi bé, lông mu, lông nách, tóc,...

Kiểm tra xét nghiệm

Tiến hành các xét nghiệm cho từng nhóm bệnh nhân nam và nữ như sau:

Nam giới:

• Xét nghiệm di truyền, nội tiết.
• Sinh thiết tinh hoàn.
• Phân tích tinh dịch.
• Xét nghiệm tìm kiếm DNA bất thường.
• Chụp MRI não và siêu âm bìu.

Nữ giới:

• Xét nghiệm nội tiết tố.
• Xét nghiệm rụng trứng và dự trữ buồng trứng.
• Siêu âm tử cung.
• Đánh giá Hysterosalpingography.

Vô sinh có thể điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp ngoại khoa, hỗ trợ sinh sản. Chi tiết những phương pháp này gồm:

Dùng thuốc và phẫu thuật

Áp dụng cho cả nam và nữ, thuốc hoặc phẫu thuật chỉ định tùy theo tình trạng bệnh lý của mỗi bệnh nhân.

Chữa vô sinh nam:

• Thuốc và điều trị hormone: Kết hợp thuốc với các loại hormone thay thế để cân bằng nội tiết tố. Từ đó cải thiện sinh lý, nam giới dễ dàng thụ tinh.
• Liệu pháp điều trị liên quan tới xuất tinh và cương dương: Áp dụng các biện pháp điều trị để chấm dứt rối loạn xuất tinh, rối loạn cương dương, cải thiện khả năng sinh sản để có thể dễ dàng có con hơn.
• Xử lý nhiễm trùng: Áp dụng các biện pháp điều trị nhiễm trùng đường sinh dục bằng kháng sinh và các thuốc kháng viêm. Nhưng hiệu quả sẽ khác biệt tùy từng người.
• Phẫu thuật: Khắc phục các khiếm khuyết ở ống dẫn tinh, làm giãn mạch thừng tinh. Qua đó tinh trùng sẽ không bị cản trở trong quá trình xuất tinh, dễ dàng đi đi vào tử cung và tìm trứng.

Chữa vô sinh nữ:

Áp dụng thuốc và phẫu thuật với những phương pháp gồm:

• Sử dụng thuốc kích thích rụng trứng: Nhằm kích thích khả năng sinh sản cho người bị rối loạn quá trình rụng trứng. Thuốc sẽ có sự điều chỉnh ở từng thời điểm theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ. Thường sẽ dùng gonadotropins (Humegon, Gonal-F, Follistim, Pregnyl), clomiphene citrate (Serophene, Clomid).
• Metformin: Dùng ở những trường hợp nữ giới bị buồng trứng đa nang hoặc kháng insulin. Thuốc cũng cho tác dụng điều tiết việc rụng trứng.
• Phẫu thuật: Nữ giới có u xơ tử cung, bị polyp nội mạc tử cung cần phải tiến hành phẫu thuật bên cạnh việc dùng thuốc. Qua đó loại bỏ các bất thường, thông đường ống dẫn trứng, cắt bỏ u nang buồng trứng.

Biện pháp hỗ trợ sinh sản

Y học hiện đại có nhiều biện pháp hỗ trợ sinh sản với những kỹ thuật tiên tiến, trong đó có 3 cách được ứng dụng nhiều gồm:

• IVF thụ tinh ống nghiệm: Áp dụng bằng cách dùng trứng và tinh trùng để thụ tinh trong môi trường phòng lab với tiêu chí nghiêm ngặt. Qua đó hình thành nên các phôi thai, sau khoảng 2 - 5 ngày sẽ được chuyển vào trong tử cung của nữ giới để bắt đầu thai kỳ như bình thường.
• Thụ tinh IUI: Tinh trùng được lấy ra và đưa qua dùng dịch chuyên dụng để rửa sạch, sau đó đặt trực tiếp vào tử cung của nữ giới. Khi này cần đảm bảo buồng trứng đã giải phóng ít nhất 1 hoặc nhiều trứng để tiến hành quá trình thụ tinh. Ngoài ra, bệnh nhân có thể cần phải dùng thêm một số thuốc hỗ trợ sinh sản để có hiệu quả tốt.
• Tiêm tinh trùng vào bào tương: Nam giới được chẩn đoán có ít tinh trùng thường sẽ được lấy tinh trùng để tiêm trực tiếp vào trứng. Tuy nhiên điều này cũng có sự phụ thuộc vào chất lượng của tinh trùng cũng như khả năng sinh sản của người vợ. Tỷ lệ thành công không quá cao.

Mẹo dân gian

Có thể áp dụng một số nguyên liệu quen thuộc trong dân gian để cải thiện tình trạng vô sinh như sau:

• Mật ong: Nam giới có thể pha 2 thìa mật ong với nước ấm và uống trước lúc đi ngủ mỗi ngày. Với nữ giới, để tăng thêm hiệu quả cho việc thụ thai, có thể pha mật ong với bột quế để sử dụng. Mật ong sẽ cung cấp nhiều dưỡng chất cho cơ thể nam giới cải thiện chất lượng tinh trùng cũng như tình trạng vô sinh ở nữ giới.
• Mật ong và hoa ngọc lan: Bệnh nhân sử dụng một nhánh hoa ngọc lan, lấy phần cánh hoa và rửa cho sạch. Đợi hoa ráo nước sẽ ngâm vào với mật ong và hòa cùng nước ấm để uống mỗi ngày 1 đến 2 cốc. Nên dùng vào buổi sáng và buổi tối sẽ cho tác dụng tốt nhất. Hoa ngọc lan rất thích hợp với nữ giới, cho tác dụng loại bỏ khí hư bất thường, nâng cao khả năng thụ thai cũng như giúp chu kỳ kinh nguyệt ổn định hơn.
• Củ gai: Chuẩn bị củ gai ngâm với nước muối, rửa cho sạch sẽ sau đó cho vào rượu ngâm trong khoảng 1 tháng. Hàng ngày, lấy khoảng 30ml rượu gai để uống trong bữa ăn. Rượu có thể dùng cho cả nam giới và nữ giới. Loại rượu này khi sử dụng sẽ có tác dụng cải thiện khả năng sinh sản, giúp nữ giới điều hòa chu kỳ kinh nguyệt cũng như bổ sung thêm nhiều dưỡng chất có lợi cho cơ thể.

Thuốc Đông y

Bệnh nhân có thể tham khảo một số bài thuốc đông y cho tác dụng điều trị vô sinh hiếm muộn như sau:

Bài thuốc số 1:

• Dược liệu: Tang thầm, thỏ ty tử, đẳng sâm, bán hạn chế, kỷ tử, sa sàng tử, sa tiền tử, bạch linh, cam thảo, phúc bồn tử, bạch truật.
• Cách sử dụng: Bệnh nhân sắc thuốc với 1 lít nước, duy trì uống đều đặn mỗi ngày một thang để đạt kết quả cải thiện khả năng sinh sản, bồi bổ tỳ thận.

Bài thuốc số 2:

• Dược liệu: Hoàng cầm, sinh địa, long đờm thảo, hoàng bá, đương quy, ý dĩ, thông thảo, trạch tả, tỳ giải, chi tử, xa tiền tử, đan bì.
• Cách sử dụng: Bệnh nhân chuẩn bị 1,5l nước, sắc với lượng thuốc đã được kê đơn. Phần nước thuốc thu được chia theo các bữa sáng, trưa và tối, uống đều đặn cho tới khi bệnh tình đã thuyên giảm.

Bài thuốc số 3:

• Dược liệu: Tỳ giải, bạch linh, hương phụ, thương truật, xa tiền tử, bán hạ chế, trần bì, xuyên sơn giáp, trạch tả, đởm nam tinh.
• Cách sử dụng: Lấy thuốc sắc cùng với 1l nước và thu về khoảng 500ml. Bệnh nhân chia thuốc thành 2 bữa dùng trong ngày. Duy trì đều đặn mỗi ngày một thang để đạt hiệu quả cải thiện chức năng sinh sản, hóa kết thông lạc.

Để phòng tránh bệnh vô sinh nam và nữ giới cần chú ý đến các biện pháp chăm sóc sức khỏe như sau:

Với nam giới:

• Hạn chế uống bia, rượu, cà phê, sử dụng các loại thuốc lá hoặc các chất kích thích gây hại cho cơ thể.
• Khi sử dụng bất cứ loại thuốc điều trị nào, cần chú ý thực hiện đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Không tự ý thay đổi liều lượng sẽ dễ gây ra các tác dụng phụ, ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng sinh sản và sinh lý.
• Nếu làm việc ở các môi trường độc hại, phải tiếp xúc với nhiều loại hóa chất khác nhau, cần sử dụng đầy đủ đồ bảo hộ.
• Nam giới không để tinh hoàn hoặc cơ quan dương vật tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, sẽ dễ gây ra nhiều rối loạn bất thường trong chức năng hoạt động.
• Hạn chế việc lo lắng, stress, căng thẳng quá mức để tránh làm giảm số lượng cũng như chất lượng của tinh trùng, suy giảm ham muốn tình dục.
• Tập luyện thể dục thể thao đều đặn với các bộ môn thích hợp. Ngoài ra, nên dùng thêm đồ bảo hộ nếu như chơi các môn thể thao có nguy cơ xảy ra các chấn thương, va đập ở cơ quan sinh dục.
• Bổ sung các loại thực phẩm chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho cơ thể. Tăng cường cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất. Đặc biệt, nam giới thường xuyên ăn hải sản, thịt đỏ và rau màu xanh đậm sẽ rất tốt cho chức năng sinh lý.

Với nữ giới:

• Không sử dụng cà phê, các thức uống có cồn hoặc các chất kích thích như thuốc phiện, thuốc lá, bóng cười,...
• Nên quan hệ tình dục lành mạnh. Tránh tình trạng giao hợp với quá nhiều người hoặc thực hiện nhiều tư thế mạnh bạo, quan hệ nhiều lần trong ngày.
• Không tự ý dùng các loại thuốc điều trị khi chưa có chỉ dẫn từ các bác sĩ.
• Không nên lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp hoặc nạo phá thai bừa bãi.
• Nên giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ, tích cực. Kết hợp với tập luyện thể dục thể thao hoặc các bộ môn như yoga, thiền, bơi lội đều rất tốt cho sức khỏe.
• Chế độ dinh dưỡng cân bằng đảm bảo đầy đủ dưỡng chất, nên ăn nhiều rau xanh và các loại trái cây

• Duy trì thói quen thăm khám phụ khoa và sức khỏe tổng thể mỗi năm ít nhất một lần.

Vô sinh có thể xảy ra ở cả nam và nữ giới. Tuy nhiên có thể điều trị được khi nhận biết sớm và áp dụng đúng cách điều trị. Bệnh nhân nên chú ý tới tình trạng sức khỏe của bản thân và sớm tới cơ sở y tế khi phát hiện những dấu hiệu bất thường.