Viêm VA

VA là một tổ chức lympho trong cơ thể, nằm ở khối vòng bạch huyết Walder của mọi người ngay từ khi mới chào đời. Đây là nơi có vai trò xác định các loại vi khuẩn xâm nhập cơ thể, từ đó khởi động cơ chế ức chế chúng và tiêu diệt toàn bộ để không xảy ra các bệnh lý do vi khuẩn gây ra. VA có cấu trúc với rất nhiều tế bào bạch cầu liên kết với nhau, nằm ở vùng sau mũi và dưới vòm họng, thời điểm hình thành và hoàn thiện cấu trúc sẽ diễn ra trong khoảng trẻ 1 - 2 tuổi, càng lớn dần sẽ càng teo hẳn. Do đó, trẻ nhỏ thường là đối tượng bị bệnh viêm VA.

Khi bị viêm VA, vùng niêm mạc sẽ tổn thương viêm nhiễm do sự tấn công quá mạnh của các vi khuẩn. Lúc này, cấu trúc vùng cửa mũi sau ngày càng hẹp lại và sưng to, làm gián đoạn khả năng hô hấp của bệnh nhân, quá trình hít thở khó khăn hơn rất nhiều.

Có thể phân chia bệnh viêm VA thành cấp tính và mãn tính:

• Thể cấp tính: Các triệu chứng tổn thương ở VA thường xuất hiện trong trong vài ngày và sẽ chấm dứt. Bệnh nhân có thể bị mủ hoặc xuất tiết trong VA.
• Thể mãn tính: Viêm nhiễm sẽ lặp đi lặp lại, tái phát liên tục trong năm và các dấu hiệu ngày càng có biểu hiện nghiêm trọng hơn.

Bệnh viêm VA là một trong những bệnh lý xảy ra bởi nhiều yếu tố tác động từ bên ngoài môi trường, đặc biệt là vi khuẩn. Những nguyên nhân gây bệnh dễ gặp nhất gồm:

• Các loại virus vi khuẩn: Vi khuẩn và virus là nguyên nhân gây ra viêm VA rất phổ biến hiện nay. Bệnh nhân bị vi khuẩn tấn công từ môi trường sống hàng ngày, cơ thể không đủ sức chống đỡ sẽ dẫn tới viêm nhiễm, thậm chí có thể lan sang cả họng, xoang và nhiều khu vực lân cận khác.
• Thời tiết thất thường: Cơ thể thường dễ suy giảm miễn dịch và đề kháng khi thời tiết liên tục thay đổi. Các tác nhân có hại dễ dàng gây tổn thương tới vùng tai mũi họng, nếu không có sự chăm sóc và thích nghi kịp sẽ rất dễ viêm nhiễm tại VA.
• Môi trường sống ô nhiễm nặng nề: Các yếu tố gây ô nhiễm môi trường như nước thải, hóa chất, khí thải độc hại, khói bụi từ lâu đã được xác định là nguyên do gây ra viêm VA và không ít bệnh lý khác liên quan tới tai mũi họng.
• Bệnh nhiễm khuẩn: Có một số chứng bệnh nhiễm khuẩn có thể gây ra tổn thương VA và sẽ ngày càng tiến triển nặng nếu không có cách chữa trị sớm. Các bệnh phổ biến nhất phải kể tới là viêm xoang, sởi, viêm amidan, ho gà, cúm,...

Như chia sẻ ở trên, viêm VA chủ yếu ở trẻ nhỏ do cấu trúc cấu tạo VA tự nhiên của cơ thể, ngoài ra còn có những trường hợp cụ thể sau:

• Trẻ nhỏ có sức đề kháng và miễn dịch kém.
• Cơ thể gầy yếu, suy nhược, thường ốm đau.
• Những người sống trong môi trường độc hại, ô nhiễm nặng.
• Có bệnh lý nền liên quan tới nhiễm khuẩn.

Với những bệnh nhân bị viêm VA, các dấu hiệu nhận biết tương đối dễ dàng, có thể dựa vào triệu chứng dưới đây:

Viêm VA cấp tính:

• Bệnh nhân có dấu hiệu sưng viêm vòm họng, khi quan sát sẽ thấy niêm mạc ửng đỏ, sưng tấy rõ ràng, ngoài ra còn bị bao phủ bởi một lớp nhầy trắng gây ra tình trạng vướng víu, tắc nghẽn ở cổ họng.
• Mũi có lượng lớn dịch nhầy, màu sắc có thể là xanh hoặc đục, gây tắc nghẽn mũi, cản trở quá trình hít thở, đặc biệt khó chịu hơn khi nằm ngửa.
• Bệnh nhân phải thở bằng đường miệng, thường có triệu chứng khò khè, nói giọng mũi, nhịp thở nhanh chậm thất thường.
• Cơ thể có thể xuất hiện các đợt sốt rất cao, lên tới 39 độ, trong một số trường hợp sẽ bị co giật rất nguy hiểm.

Viêm VA mãn tính:

• Bệnh nhân cũng thường xuyên bị sốt nhưng mức độ không nặng bằng thời điểm cấp tính.
• Dễ ho khan, ho kèm theo đờm dai dẳng không dứt dù đã dùng nhiều loại thuốc.
• Mũi ngạt kéo dài, ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn khiến bệnh nhân bắt buộc phải thở bằng miệng mọi lúc, từ đó gia tăng nguy cơ mắc thêm nhiều bệnh lý do vi khuẩn dễ dàng đi vào qua cổ họng.
• Cơ thể gầy yếu, làn da thường xanh nhợt nhạt.
• Khó ngủ, thường mất ngủ và cơ thể ì ạch, chậm chạp hơn rất nhiều.
• Những trường hợp nặng hơn, thính lực của người bệnh sẽ bị suy giảm.

Bệnh viêm VA hoàn toàn có nguy cơ gây ra không ít biến chứng nếu không chữa trị sớm hoặc áp dụng sai phương pháp. Các tác hại có thể gặp phải là:

• Viêm nhiễm tai: Bệnh nhân có thể mắc viêm tai giữa, đau nhức tai, ù tai, tắc vòi nhĩ, chảy mủ và máu trong tai vô cùng nguy hiểm.
• Viêm nhiễm xoang: Các hốc xoang bị ứ đọng nhiều dịch nhầy kèm mủ từ hốc VA chảy qua, lúc này hình thành thêm bệnh viêm xoang và có thể bị tới cả khi đã trưởng thành.
• Viêm đường hô hấp: Hệ thống phổi, phế quản và vòm họng bị vi khuẩn cùng dịch nhầy lấp đầy gây tổn thương nặng nề, bệnh nhân dễ mắc viêm phế quản, viêm phổi và viêm họng với nhiều mức độ khác nhau.
• Tiêu hóa rối loạn: Bệnh nhân có thể đi ngoài phân lỏng, đau bụng khi dịch mủ viêm nhiễm chảy xuống đường ruột, gây tổn thương niêm mạc ruột và hệ tiêu hóa nói chung.
• Thay đổi cấu trúc xương mặt: Biến chứng này rất nặng nề, cấu trúc xương hàm có thể bị đầy ra và lưỡi tụt ngắn do quá trình hít thở bằng miệng xảy ra trong thời gian dài. Từ đó cấu trúc xương mặt biến dạng lớn, ảnh hưởng rất nhiều tới ngoại hình.
• Các biến chứng khác: Bệnh nhân ở giai đoạn nặng còn có thể bị viêm khớp cấp, viêm cầu thận, ổ mắt viêm nhiễm tổn thương, áp xe, viêm hạch rất nguy hiểm.

Đây đều là các biến chứng có tác động rất lớn tới sức khỏe tổng thể của bệnh nhân, để lại những hậu quả nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng vĩnh viễn tới cuộc sống sau này. Do đó cần sớm có biện pháp điều trị thích hợp nhất ngay khi phát hiện bệnh.

Khi tới bệnh viện thăm khám, các bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán dựa vào các triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm VA.

Bệnh nhân sẽ được thăm khám thông qua quan sát bằng mắt thường các biểu hiện ở vòm họng, lấy thông tin về thời điểm xuất hiện cảm giác sưng đau, khó chịu. Ngoài ra, những yếu tố liên quan tới bệnh nền, môi trường sống hay sức khỏe cũng rất quan trọng.

Sau đó, các bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các xét nghiệm chi tiết hơn để xác định được mức độ tổn thương ở VA và các khu vực lân cận khác. Cách thực hiện như sau:

• Xét nghiệm máu để tìm ra các loại vi khuẩn, virus gây bệnh.
• Xét nghiệm dịch đờm nhằm đánh giá mức độ ứ đọng trong VA cũng như vi khuẩn và virus.
• Đánh giá kích thước của VA bằng X-quang, nội soi,...

Bệnh viêm VA cần được điều trị từ sớm và triệt để, có thể dùng các phương thuốc Tây y, Đông y cùng các biện pháp chăm sóc tích cực tại nhà.

Thuốc Tây y chữa viêm VA

Tây y sử dụng nhiều loại thuốc giảm đau, kháng viêm để tích cực chấm dứt viêm nhiễm VA, tiêu diệt toàn bộ vi khuẩn như sau:

• Thuốc kháng viêm: Sử dụng khi bệnh nhân có các dấu hiệu tổn thương, viêm nhiễm vở VA khá nặng, không thể dùng các loại thuốc thông thường.
• Thuốc kháng sinh: Nhằm tiêu diệt vi khuẩn, virus gây bệnh, ngăn ngừa lan rộng sang hốc xoang, họng hoặc tai. Có thể dùng Penicillin, Erythromycin, Amoxycillin.
• Thuốc tiêu đờm: Để nhanh chóng loại bỏ dịch đờm khỏi cổ họng, hạn chế ứ đọng đờm, bệnh nhân sẽ được uống thuốc Rhinathiol, Acetylcystein, Bromhexin, …
• Nhóm hạ sốt, giảm đau: Các đợt viêm nhiễm VA sẽ gây ra sốt, đau nhức toàn thân, họng sưng đau vướng víu khó chịu. Lúc này, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng một số thuốc như: Ibuprofen, Paracetamol với các dạng khác nhau tùy từng bệnh nhân.
• Thuốc nhỏ mũi: Dịch nhầy ứ đọng gây cản trở khả năng hít thở của bệnh nhân, lúc này, thuốc Iliadin và Otriven sẽ được kê đơn để nhanh chóng thông mũi, đẩy dịch ra ngoài, hạn chế viêm nhiễm niêm mạc mũi.
• Nhóm thuốc ho: Có thể dùng theo siro, viên uống hoặc thuốc bột pha tùy vào sự chỉ dẫn của bác sĩ. Nhóm menthol, lidocain, bupivacain sẽ cho tác dụng giảm ho, dịu cổ họng nhanh nhất.

Phẫu thuật

Thông thường, phẫu thuật được chỉ định khi viêm VA kéo dài tới khi trưởng thành, hệ hô hấp bị đe dọa gây suy giảm chức năng mạnh, bệnh nhân xuất hiện những biến chứng nghiêm trọng.

Bệnh nhân sẽ được nạo VA bằng các thiết bị và máy móc hiện đại, tiến nhất. Quá trình này diễn ra không quá lâu, chỉ sau khoảng 1 - 3 ngày, bệnh nhân sẽ hồi phục rõ rệt nhưng vẫn cần chú ý hơn tới việc ăn uống, chăm sóc hàng ngày.

Thuốc Đông y

Đông y có nhiều bài thuốc giúp điều trị viêm VA hiệu quả với các loại dược liệu thiên nhiên quý hiếm, ví dụ như:

Bài thuốc số 1:

• Vị thuốc: Tô bạc hà, hoàng bá, hương bạch chỉ, tân di hương.
• Cách dùng: Cho 600ml nước vào ấm, sắc cùng với lượng thuốc đã chuẩn bị cho tới khi nước thuốc còn 1/3. Nước thước chắt ra uống theo 2 bữa mỗi ngày. Khi thuốc nguội, nên hâm ấm để có thể hấp thụ toàn bộ dược chất.

Bài thuốc số 2:

• Vị thuốc: Hoài sơn, ngũ vị, cao nam long, đơn bì, thục địa, bạch phục linh, ngưu tất.
• Cách dùng: Sử dụng 1 lít nước sắc với 1 thang thuốc mỗi ngày. Nước thuốc sau khi thu được sẽ uống vào buổi sáng, trưa, tối đều đặn hàng ngày cho tới khi hết liệu trình.

Bài thuốc số 3: 

• Vị thuốc: Sơn thù, mạch môn, hoài sơn, thục địa, bạch phục linh, ngũ vị.
• Cách dùng: Thuốc cho vào ấm sắc với 5 bát nước, đợi nước cạn còn 1 bát sẽ lấy ra uống khi thuốc ấm. Uống đều đặn hàng ngày theo đúng chỉ dẫn từ thầy thuốc để bệnh tình thuyên giảm tốt.

Chăm sóc tại nhà

Có thể chăm sóc tại nhà với những phương pháp khá hữu hiệu cho các bệnh nhân mới mắc hoặc bị viêm VA nhẹ như:

• Hút dịch đờm: Cho trẻ nằm yên và dùng dụng cụ chuyên dụng, đưa đầu hút vào mũi và bóp từ từ để dịch nhầy hút vào trong quả bóng, sau đó lấy nước muối sinh lý vệ sinh lại cho sạch sẽ.
• Vệ sinh mũi họng với nước muối: Dùng nước muối sinh lý, cho vào bình và nhỏ một vài giọt vào mũi. Sau đó lấy tăm bông thấm sạch dịch mũi đã được làm loãng bởi nước muối. Ngoài ra, có thể dùng ống xi lanh hoặc vòi rửa mũi chuyên dụng, thêm nước muối và bơm nước vào một bên mũi để dịch chảy qua bên còn lại ra bên ngoài.
• Bổ sung thực phẩm phù hợp: Với bệnh viêm VA, có thể tăng cường sử dụng các loại thực phẩm có chứa nhiều vitamin C, A, các chất chống oxy hóa và những thành phần giúp kháng khuẩn, kháng viêm, cải thiện khả năng miễn dịch, làm lành những tổn thương ở niêm mạc mũi và họng. Nên ăn sữa chua, các gia vị gừng, tỏi, hành, uống nhiều nước ấm,... Đồng thời, không ăn các món cay nóng, nhiều tiêu, ớt, các thực phẩm lạnh, đồ chế biến sẵn nhiều dầu mỡ hoặc nước ngọt, nước đá,...

Viêm VA có thể phòng tránh hiệu quả bằng các biện pháp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe tại nhà như sau:

• Không gian sống cần đảm bảo sạch sẽ, được vệ sinh, dọn đẹp đều đặn hàng ngày, hàng tuần. Tránh để các loại nấm mốc, vi khuẩn có cơ hội sinh sôi phát triển, đặc biệt ở trong phòng ngủ.
• Khi ra ngoài cần đeo khẩu trang đầy đủ, đặc biệt tránh đến những nơi nhiều khói bụi độc hại, ô nhiễm. Khi thời tiết trở lạnh cần giữ ấm cho cơ thể, đeo găng tay, tất, khăn quàng cổ và mặc quần áo ấm đầy đủ.
• Không nên để trẻ tiếp xúc với các nơi đang có bệnh truyền nhiễm, những người bị bệnh liên quan tới tai mũi họng và hệ thống hô hấp nói chung. Nhất là với trẻ có sức khỏe kém sẽ rất dễ bị nhiễm bệnh và bùng phát nhanh chóng.
• Vệ sinh tai mũi họng sạch sẽ hàng ngày, nếu phát hiện ra các triệu chứng bất thường, trẻ có dấu hiệu đau rát họng, sổ mũi, khó thở kéo dài hoặc những biểu hiện nghi ngờ bị nhiễm khuẩn khác, cần nhanh chóng điều trị dứt điểm.
• Nên ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, bữa ăn đan xen phù hợp các nhóm dưỡng chất để cơ thể có đủ khả năng chống đỡ trước những yếu tố gây hại. Có thể tăng cường sức đề kháng và miễn dịch thông qua các loại thực phẩm chức năng, nhưng cần đảm bảo dùng đúng liều lượng, hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc theo chỉ dẫn riêng từ bác sĩ.
• Không nên sử dụng những thực phẩm có hại, các món ăn chứa nhiều chất bảo quản, cay nóng, dầu mỡ.
• Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá vì đây là chất gây hại rất lớn tới phổi cũng như hệ hô hấp. Trẻ có thể mắc các bệnh viêm phổi, viêm phế quản ngay từ khi còn bé, càng làm sức khỏe tổng thể bị suy giảm mạnh hơn.

Viêm VA là bệnh lý không thể chủ quan xem nhẹ vì có thể gây ra nhiều tổn thương, biến chứng nguy hiểm cho không ít cơ quan khác trong cơ thể. Do đó, khi nhận thấy các dấu hiệu của bệnh, cần sớm tới cơ sở y tế để tiến hành thăm khám. Tuyệt đối không tự mua thuốc về dùng tại nhà vì mỗi người sẽ có mức độ bệnh và yêu cầu về thuốc khác nhau. Đồng thời, cần chú ý thay đổi các chế độ sinh hoạt, cách ăn uống, vệ sinh cơ thể để có thể hồi phục một cách nhanh chóng nhất.