Viêm Loét Dạ Dày

Viêm loét dạ dày là hiện tượng lớp lót niêm mạc bị tổn thương do nhiều yếu tố tác động. Khi đó, chất nhầy bảo vệ dạ dày mỏng đi, acid dịch vị được tiết ra nhiều hơn, dần dần mô lót trong dạ dày bị ăn mòn và làm xuất hiện những vết loét. Vết tổn thương này có đường kính tối thiểu là 5mm, có thể ăn sâu và xâm lấn đến lớp cơ thành dạ dày.

Thông thường, vết loét nhỏ ở giai đoạn mới khởi phát có thể tự lành nếu tuân thủ đúng chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học. Tuy nhiên nếu vết thương đã tiến triển nặng và gây nhiều biến chứng, cần được thăm khám, điều trị theo chỉ định của bác sĩ.

Hiện nay, số lượng người mắc bệnh viêm loét dạ dày ngày càng nhiều với tỷ lệ khoảng 26% dân số thế giới, đặc biệt đang có xu hướng trẻ hóa. Bệnh gây cảm giác đau đớn, khó chịu, ảnh hưởng đến việc ăn uống, sinh hoạt, công việc, từ đó làm suy giảm chất lượng cuộc sống, thậm chí gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Viêm loét dạ dày hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố bên trong cơ thể và bên ngoài. Việc xác định đúng nguyên nhân giúp bạn có cách phòng tránh và biện pháp điều trị phù hợp:

• Vi khuẩn HP: Vi khuẩn HP chính là một trong những lý do hàng đầu dẫn đến bệnh viêm loét dạ dày. Sau khi tấn công vào bên trong cơ thể, chúng liên tục phát triển, sinh sôi, đặc biệt tiết ra các chất độc làm suy giảm hệ miễn dịch và làm mất đi khả năng kháng lại acid được dịch vị tiết ra. 
• Do di truyền: Nếu gia đình có thế hệ trước từng bị bệnh về dạ dày thì đời con, cháu có tỷ lệ bị viêm loét dạ dày cao hơn so với người bình thường. 
• Hội chứng Zollinger Ellison: Đây là hội chứng dạ dày xuất hiện nhiều khối u gastrin, kích thích cơ thể sản sinh gastrin, từ đó khiến dạ dày sản sinh nhiều acid gây loét.
• Lạm dụng kháng sinh: Những đối tượng thường xuyên uống thuốc kháng sinh, giảm đau chống viêm và lạm dụng trong thời gian dài sẽ khiến dạ dày bị bào mòn, tạo điều kiện cho hại khuẩn tấn công, hình thành ổ loét.
• Căng thẳng, stress: Tâm lý bất ổn, thường xuyên căng thẳng, stress cũng được xem là nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm loét dạ dày. Bởi khi stress, hệ thần kinh bị ảnh hưởng khiến hệ tiêu hóa hoạt động không đúng chức năng, làm gia tăng acid hydrochloric, pepsin, đồng thời môn vị bị co thắt và làm tổn thương lớp niêm mạc dạ dày.
• Chế độ ăn uống: Dạ dày là bộ phận tiêu hóa thức ăn, do đó nếu bạn dung nạp những thực phẩm không tốt như đồ ăn chua cay, nóng, nhiều dầu mỡ, quá dai cứng sẽ tạo áp lực khiến cơ quan này hoạt động hết công suất. Về lâu dài, lớp niêm mạc bị bào mòn và gây viêm loét.
• Thói quen sinh hoạt: Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học cũng được xem là yếu tố tác động trực tiếp đến bệnh viêm loét dạ dày. Nếu bạn thường xuyên ăn quá no, ăn không đúng bữa, vận động ngay sau khi ăn, nhai không kỹ cũng tác động khiến dạ dày bị tổn thương. 

Theo thống kê, những đối tượng có nguy cơ cao bị viêm loét dạ dày đó là:

• Người sống ở nơi có nguồn nước, không khí bị ô nhiễm, thức ăn không đảm bảo vệ sinh, dễ bị vi khuẩn HP tấn công.
• Đối tượng chịu nhiều áp lực trong học tập, công việc và cuộc sống, thường xuyên rơi vào trạng thái căng thẳng, stress.
• Trường hợp phải sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài.
• Người thường xuyên uống rượu bia và lạm dụng chất kích thích.
• Đối tượng có chế độ ăn uống và sinh hoạt không khoa học, dung nạp thực phẩm có hại cho dạ dày hoặc thói quen ăn uống không đúng cách.

Viêm loét dạ dày thường rất dễ nhận biết bởi các triệu chứng phổ biến, tuy nhiên nếu không chú ý có thể nhầm lẫn với các bệnh lý về đường tiêu hóa khác. Người bị viêm loét dạ dày có những biểu hiện sau:

• Đầy hơi, buồn nôn: Bệnh nhân bị viêm loét dạ dày thường xuyên xuất hiện tình trạng trào ngược, ợ hơi, ợ chua, buồn nôn và nôn do lượng acid dịch vị tiết ra quá mức. Ngoài ra, dạ dày bị tổn thương, khó tiêu hóa thức ăn nên bạn sẽ có cảm giác đầy hơi, chướng bụng.
• Đau thượng vị: Đây chính là triệu chứng thường gặp của viêm loét dạ dày. Người bệnh nhận thấy những cơn đau âm ỉ khó chịu thường xuyên, có mức độ tăng dần sau một thời gian dài không được cải thiện.
• Nóng rát ở dạ dày: Trong trường hợp viêm loét dạ dày ở giai đoạn cấp tính, bệnh nhân sẽ có cảm giác nóng rát ở dạ dày.
• Sụt cân nhanh: Khi dạ dày gặp vấn đề, khả năng tiêu hóa thức ăn bị ảnh hưởng, khi đó người bệnh sẽ có cảm giác chán ăn, cơ thể không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết dẫn đến sụt cân nhanh và khó để tăng cân trở lại. 
• Rối loạn tiêu hóa: Người bệnh viêm loét dạ dày thường gặp phải tình trạng rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón.
• Đại tiện ra phân đen: Đây được xem như một lời cảnh báo rằng bệnh viêm loét dạ dày đang tiến triển ở mức độ nghiêm trọng, nếu không được xử lý kịp thời sẽ gặp nhiều biến chứng nguy hiểm.
• Ngủ không ngon giấc: Không chỉ gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, bệnh viêm loét dạ dày còn khiến người bệnh ngủ không ngon, không sâu, thường xuyên tỉnh giấc bởi những cơn đau rát, trào ngược khó chịu. 

Viêm loét dạ dày ban đầu chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống, tuy nhiên về lâu dài sẽ gây suy giảm sức khỏe, thậm chí tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Xuất huyết dạ dày: Khi các vết loét ngày càng lan rộng sẽ khiến dạ dày bị tổn thương nghiêm trọng, gây chảy máu ở hệ tiêu hóa. Lúc này người bệnh có thể nôn ra máu, đi đại tiện lẫn máu đỏ tươi.
• Hẹp môn vị: Môn vị nếu bị hẹp sẽ xuất hiện những cơn đau dữ dội, đặc biệt bệnh nhân bị nôn mửa thường xuyên, nhất là khi ăn. Một số trường hợp còn nôn ra thức ăn của ngày hôm trước với mùi hôi khó chịu.
• Thủng dạ dày: Nếu lớp niêm mạc bị tổn thương nhiều, lượng acid dịch vị liên tục được tiết ra sẽ gây ra hiện tượng thủng dạ dày kèm theo biểu hiện đau bụng dữ dội. Bệnh nhân nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ bị viêm phúc mạc và dẫn đến tử vong.
• Ung thư dạ dày: Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của viêm loét dạ dày đó chính là ung thư. Khi vi khuẩn HP tấn công, đồng thời vết loét không được xử lý, về lâu dài tế bào ở dạ dày và hệ tiêu hóa bị tổn thương và dẫn đến hiện tượng ung thư, đe dọa tính mạng.

Hiện tượng viêm loét dạ dày được chia thành 2 giai đoạn như sau:

• Viêm loét dạ dày cấp tính: Với tình trạng này, các triệu chứng xuất hiện đột ngột với mức độ nhẹ và xảy ra trong thời gian ngắn. Ở giai đoạn cấp tính, bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị dứt điểm nếu được phát hiện từ sớm.
• Viêm loét dạ dày mãn tính: Nếu viêm loét cấp tính không được can thiệp sẽ chuyển sang giai đoạn mãn tính. Lúc này các tổn thương lan rộng, triệu chứng tiến triển nặng nên rất khó để điều trị. Người bệnh không chỉ gặp phải những cơn đau dai dẳng mà còn có nguy cơ dẫn đến biến chứng như hẹp môn vị, viêm teo, xuất huyết, ung thư dạ dày,...

Nếu muốn biết chính xác tình trạng, mức độ bệnh viêm loét dạ dày, bạn nên thăm khám để được bác sĩ tiến hành các biện pháp chẩn đoán.

• Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp phổ biến, được áp dụng rộng rãi và cho hiệu quả cao nhất để xác định các bệnh lý về đường tiêu hóa. Thông qua kết quả nội soi, bác sĩ sẽ nhìn thấy được rõ những tổn thương bên trong dạ dày, từ đó kết luận chính xác về vị trí, mức độ viêm loét để đưa phác đồ điều trị phù hợp.
• Xét nghiệm máu và phân: Đây là những xét nghiệm chuyên sâu giúp bác sĩ xác định được tình trạng của bệnh nhân, nhất là những trường hợp bệnh đã có biến chứng xuất huyết đường tiêu hóa. Bác sĩ dựa vào nồng độ enzyme ở niêm mạc dạ dày và chỉ số hồng cầu trong phân để chỉ định phương pháp điều trị cho bệnh nhân.
• Xét nghiệm hơi thở: Phương pháp này còn được gọi là test hơi thở Ure hoặc test hơi thở C13 nhằm mục đích phát hiện vi khuẩn HP ở dạ dày, ruột non.

Viêm loét dạ dày vừa ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, vừa tiềm ẩn nhiều nguy hại đe dọa đến tính mạng. Do đó người bệnh không được chủ quan, cần thăm khám và tìm biện pháp điều trị phù hợp theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc Tây y

Có rất nhiều loại thuốc chữa viêm loét dạ dày cho hiệu quả tích cực, tuy nhiên thuốc tân dược thường tiềm ẩn tác dụng phụ, do đó người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ, tuân thủ đúng chỉ định về liều lượng khi dùng.

• Nhóm thuốc kháng acid: Loại thuốc này có tác dụng trung hòa acid dịch vị, ức chế acid tiết ra quá nhiều, đồng thời ngăn ngừa vết loét tiến triển nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, nhóm thuốc kháng acid còn kích thích quá trình phục hồi, tái tạo tổn thương.
• Thuốc ức chế bơm proton: Được kê đơn cho bệnh nhân bị trào ngược, đầy hơi, chướng bụng, phổ biến là lansoprazole và omeprazole. Nhóm thuốc này hoạt động theo cơ chế ngăn ngừa quá trình hình thành thụ thể, giúp giảm tiết acid dịch vị trong dạ dày.

• Thuốc điều trị vi khuẩn HP: Đây là loại thuốc có khả năng ức chế, tiêu diệt vi khuẩn HP gây hại, kiểm soát quá trình tiết acid dịch vị, bảo vệ lớp niêm mạc dạ dày tránh những tổn thương. Thuốc điều trị khuẩn HP gồm cả thuốc uống và thuốc tiêm tĩnh mạch, tùy từng tình trạng cụ thể bác sĩ sẽ chỉ định riêng.
• Thuốc tạo màng cho ổ loét: Với nhóm thuốc này, phổ biến nhất là bismuth subcitrate, có khả năng tạo ra lớp nhầy bảo vệ lớp niêm mạc dạ dày trước sự tấn công của vi khuẩn và tác nhân gây hại. Thuốc phù hợp sử dụng với những người bị viêm dạ dày cấp tính, mãn tính.

Điều trị ngoại khoa

Trong trường hợp viêm loét dạ dày tiến triển đến giai đoạn nghiêm trọng, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm hoặc bệnh nhân không thể đáp ứng tốt với phương pháp dùng thuốc, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị ngoại khoa hay còn được gọi là phẫu thuật.

Cụ thể, phẫu thuật cắt dạ dày sẽ áp dụng cho đối tượng sau:

• Người bệnh dùng thuốc sau 2 năm trở lên không còn tác dụng.
• Bệnh xuất hiện nhiều biến chứng như: Xuất huyết tiêu hóa, thủng dạ dày, hẹp môn vị, ung thư dạ dày,...

Khi điều trị ngoại khoa, bác sĩ có thể tiến hành cắt dạ dày bằng cách mổ thông thường hoặc nội soi với khối lượng cần cắt bỏ là khoảng ⅔ dạ dày. Bờ cong nhỏ lấy tối thiểu 10cm, bờ cong lớn lấy tối thiểu 20cm, đường cắt thẳng và chếch theo hướng xuống, từ trái qua phải.

Phương pháp này có thể giúp xử lý hoàn toàn tình trạng viêm loét dạ dày và những vấn đề liên quan, tuy nhiên vẫn tiềm ẩn nhiều nguy hại, do đó bệnh nhân cần chú ý cách tự chăm sóc tại nhà và tuân thủ đúng chỉ dẫn của bác sĩ.

Để có thể phòng tránh bệnh viêm loét dạ dày, cần chú ý đến chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt hàng ngày, cụ thể như sau:

• Người bệnh phải đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, nước uống, thức ăn không bị nhiễm bẩn để tránh sự tấn công của vi khuẩn HP.
• Rửa sạch tay với xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh nhằm ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng.
• Ăn uống đúng giờ, đủ bữa, không ăn quá no hoặc nhịn đói thường xuyên.
• Khi ăn cần nhai từ từ, nhai kỹ, không làm việc riêng, không nằm ngay hoặc vận động mạnh ngay sau khi ăn.
• Không nên thức khuya, ngủ trước 11h, đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày để các cơ quan trong cơ thể được nghỉ ngơi.

• Giữ tinh thần luôn thoải mái, lạc quan, vui vẻ, tránh cảm giác lo lắng, căng thẳng, áp lực khiến bệnh xuất hiện và tiến triển nghiêm trọng hơn.
• Thường xuyên tập thể dục, thể thao với bài tập nhẹ nhàng, phù hợp sức lực.
• Ưu tiên các món ăn mềm, dạng lỏng, dễ nhai và dễ nuốt để dạ dày có thể tiêu hóa tốt.
• Bổ sung các thực phẩm có lợi cho dạ dày như: Sữa chua, rau xanh, trái cây tươi, mật ong, gia vị có tính kháng viêm, khoai lang,... Bên cạnh đó, cần hạn chế đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, thực phẩm nhiều acid, đồ ăn cay nóng, chất kích thích.
• Không nên lạm dụng thuốc quá nhiều, tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ gây ảnh hưởng dạ dày.
• Nên thăm khám sức khỏe định kỳ hoặc khám ngay khi có những biểu hiện nghi ngờ là viêm loét dạ dày.

Viêm loét dạ dày rất dễ xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau. Đặc biệt bệnh có thể gây hại cho sức khỏe tổng thể, làm giảm chất lượng cuộc sống và tiềm ẩn biến chứng đe dọa tính mạng. Do vậy bạn nên tìm hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị chứng bệnh này. Tốt nhất nên tìm đến bác sĩ khi nghi ngờ bệnh khởi phát để kịp thời xử lý.