Suy Thận

Suy thận, tên tiếng Anh là Kidney Failure. Đây là tình trạng thận dần bị suy giảm và mất hoàn toàn chức năng lọc máu, khiến các chất độc hại, cặn bã dư thừa không được đào thải khỏi cơ thể. Ngoài ra, suy thận cũng khiến lượng muối, điện giải và huyết áp bị mất cân bằng, không ổn định. Cho đến hiện tại, vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm căn bệnh này. Tuy nhiên, người bệnh có thể kéo dài sự sống thông qua chạy thận hoặc ghép thận.

Dựa theo thời gian và mức độ suy giảm chức năng, bệnh suy thận được chia làm 2 loại, cụ thể:

• Suy thận cấp tính: Bệnh phát triển nhanh chóng trong thời gian ngắn, chỉ vài tuần hoặc vài ngày, thậm chí vài giờ. Tình trạng này ít gặp, tần suất mắc thấp hơn suy thận mãn tính. Đặc biệt, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời thì có khả năng phục hồi chức năng thận rất cao.
• Suy thận mãn tính: Đây là mức độ bệnh nguy hiểm, đã âm ỉ phát triển trong thời gian dài khiến chức năng lọc máu của thận gần như bằng không. Với tình trạng này, người bệnh bắt buộc phải lọc máy chạy thận hoặc ghép thận để duy trì sự sống.

Bệnh suy thận hình thành và phát triển do nhiều nguyên nhân như sau:

• Nhịn tiểu thường xuyên: Nhịn tiểu là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh suy thận. Lý do bởi lượng nước tiểu không được đào thải khỏi cơ thể sẽ làm tăng áp lực lên thành bàng quang. Tình trạng này kéo dài gây bệnh trào ngược bàng quang niệu quản, suy giảm chức năng thận.
• Nạp ít nước: Việc nạp quá ít nước vào cơ thể khiến quá trình lọc và bài tiết của thận bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Cụ thể, các độc tố và cặn bã không thể đào thải khỏi cơ thể sẽ tích tụ, lâu ngày hình thành sỏi gây cản trở chức năng lọc máu của thận.
• Ăn mặn: Ăn đồ mặn gây tình trạng giữ nước trong cơ thể. Nước không thể bài tiết ra ngoài làm tăng áp lực cho thận và bàng quang. Đồng thời, người ăn mặn sẽ thường uống nước nhiều và liên tục khiến thận phải hoạt động với tần suất lớn. Những yếu tố này kết hợp lại sinh bệnh thận.
• Do uống nhiều bia rượu: Trong bia rượu có lượng cồn lớn - chất gây ứ đọng acid uric làm tắc nghẽn ống thận, khiến chức năng lọc và thải độc của thận bị suy giảm nhanh chóng.
• Lạm dụng tình dục: Quan hệ tình dục thường xuyên với mức độ dày đặc khiến thận phải hoạt động quá nhiều. Lâu ngày, thận không còn sức để thực hiện chức năng đào thải độc tố trong cơ thể.
• Biến chứng thai kỳ: Do trong thời kỳ mang thai, mẹ bầu ốm nghén nặng, tình trạng nôn mửa diễn ra thường xuyên gây mất nhiều nước. Điều này dẫn đến chức năng lọc cầu thận giảm và gây suy thận.
• Một số nguyên nhân khác: Suy thận do biến chứng đái tháo đường, đa nang thận, viêm cầu thận, viêm ống thận mô kẽ, phì đại tuyến tiền liệt, nhiễm trùng huyết gây tổn thương thận, do tác dụng phụ của thuốc kháng sinh, thuốc ức chế miễn dịch, thuốc hóa trị hoặc hóa chất trong xét nghiệm.

Suy thận, đặc biệt là suy thận mãn tính thường hình thành và tiến triển âm thầm. Đến khi phát hiện ra thì bệnh đã ở mức độ nặng. Vậy nên việc phát hiện sớm vô cùng quan trọng, đặc biệt các nhóm đối tượng có nguy cơ mắc cao như:

• Người bị tiểu đường.
• Người cao huyết áp, suy tim.
• Người mắc bệnh về gan.
• Người có lịch sử gia định đã mắc bệnh thận.
• Người thường xuyên bị tắc nghẽn mạch máu ở chân và tay.
• Người sử dụng thuốc giảm đau kéo dài.
• Người lớn tuổi nên chức năng thận bị suy giảm.

Bệnh thận trong giai đoạn đầu phát triển thường rất khó để phát hiện bởi không có triệu chứng rõ ràng. Một khi đã xuất hiện triệu chứng thì bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng hơn. Các triệu chứng suy thận gồm:

• Lượng nước tiểu bất thường (có thể nhiều hơn hoặc ít hơn), ban đêm đi tiểu nhiều hơn, nước tiểu có bọt, màu nước tiểu thay đổi, có lẫn máu trong nước tiểu.
• Cơ thể giữ nước gây phù tay, chân, mặt, cổ.
• Có cảm giác khó thở, tức ngực, đau ngực.
• Buồn nôn, nôn, chán ăn.
• Mệt mỏi, ớn lạnh, sụt giảm tinh thần.
• Thường xuyên buồn ngủ.
• Co giật cơ bắp, chuột rút.
• Sụt cân bất thường.
• Da khô, ngứa ngáy dai dẳng.
• Hơi thở có mùi hôi.
• Đau hông, đau lưng.
• Tăng huyết áp khó kiểm soát.

Khi mắc bệnh suy thận, thực hiện các phương pháp điều trị cũng không thể lấy lại được 100% chức năng của thận. Vì thế, sau điều trị, người bệnh vẫn có nguy cơ mắc các biến chứng sau:

• Thiếu máu: Thận là một trong những bộ phận tham gia quá trình tạo các tế bào hồng cầu. Vậy nên khi thận bị suy giảm chức năng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình này, khiến cơ thể bị thiếu hụt hồng cầu gây thiếu máu.
• Bệnh về xương: Một trong những chức năng của thận là cân bằng hàm lượng canxi, vitamin D và photphat giúp bộ xương chắc khỏe. Vì thế, khi bị suy thận, tỉ lệ giữa các chất không được cân bằng gây nên các bệnh về xương khớp như loãng xương, gãy xương, giòn xương,...
• Bệnh tim: Khi thận bị suy giảm chức năng, hệ thống hormone điều hòa huyết áp sẽ phải làm việc với mức độ lớn hơn để tăng lượng máu cung cấp cho cơ thể. Điều này dẫn đến việc tim phải hoạt động nhiều hơn, chịu áp lực cao hơn dẫn đến nguy cơ mắc nhiều bệnh.
• Tăng kali trong máu: Với những người bị suy thận, lượng kali không thể đào thải hết ra ngoài mà sẽ tích tụ nhiều trong máu. Tình trạng này kéo dài khiến cơ thể đối diện với nguy cơ mắc bệnh tim mạch, khó thở, đau ngực, đau cơ, chuột rút,...
• Suy giảm ham muốn ở nam: Khi bị suy thận, quá trình sản sinh hormone sẽ bị ảnh hưởng dẫn đến tình trạng mất cân bằng nội tiết tố, làm giảm ham muốn tình dục ở nam giới. Bên cạnh đó, thận yếu khiến quá trình lưu thông của máu đến dương vật không ổn định, làm tăng nguy cơ bị rối loạn cương dương.
• Ngoài ra, một số biến chứng khác của suy thận như: Tổn thương hệ thần kinh trung ương, giảm hệ miễn dịch cơ thể.

Để kiểm tra về tình trạng sức khỏe thận, các bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm sau:

Xét nghiệm nước tiểu

Với kỹ thuật này, các bác sĩ sẽ thực hiện phân tích mẫu nước tiểu của người bệnh. Sau đó thông qua các chỉ số về carbohydrate, protein, hồng cầu, bạch cầu,... sẽ biết được thận có đang hoạt động tốt không. Bên cạnh đó còn đo thể tích nước tiểu. Nếu thể tích nước quá thấp, có thể đường tiểu đã bị tắc nghẽn do phì đại tuyến tiền liệt, suy thận,... 

Xét nghiệm máu: 

Hiện nay có 2 phương pháp xét nghiệm máy chẩn đoán suy thận bao gồm: 

• Định lượng creatinin máu: Creatinin là chất cặn được thận đào thải khỏi cơ thể thông qua nước tiểu. Nếu nồng độ chất này tăng cao có nghĩa cơ thể đang bị một số bệnh vệ thận như: Viêm bể thận, viêm cầu thận, tắc nghẽn đường tiết niệu,...
• Xét nghiệm ure máu: Ure cũng là chất được thận đào thải khỏi cơ thể thông qua nước tiểu như creatinin. Chỉ số ure trong máu cao bất thường là một trong những biểu hiện của tắc nghẽn đường tiểu nghiêm trọng.

Xét nghiệm hình ảnh

Các kỹ thuật xét nghiệm như MRI và CT sẽ cung cấp hình ảnh tổng quát của thận và của hệ tiết niệu. Dựa vào đó, bác sĩ sẽ tìm kiếm các dấu hiệu bất thường gây suy thận.

Sinh thiết thận

Bác sĩ sẽ sử dụng thiết bị chuyên dụng để lấy mô thận đi phân tích. Kết quả của sinh thiết thận sẽ cho biết:

• Các dấu hiệu bệnh lý của thận.
• Theo dõi tốc độ phục hồi khi người bệnh đang trong quá trình điều trị suy thận.
• Kiểm tra chức năng thận và mức độ tương hợp sau khi ghép thận.

Có nhiều phương pháp điều trị suy thận và mỗi phương pháp sẽ phù hợp cho từng giai đoạn bệnh khác nhau.

Sử dụng thuốc Tây y

Ở giai đoạn đầu suy thận, người bệnh được bác sĩ chỉ định một số loại thuốc Tây y giúp giảm nhanh các triệu chứng, đồng thời kiểm soát tiến trình phát triển bệnh như:

• Thuốc chống tăng huyết áp: Loại thuốc này có khả năng ức chế thụ thể và men chuyển hóa, từ đó giúp hạ huyết áp và tăng cường chức năng của thận. Một số loại thuốc huyết áp được chỉ định cho người suy thận như Enalapril, Captopril, Azilsartan.
• Thuốc chống thiếu máu: Tình trạng thiếu máu xuất hiện ở hầu hết các bệnh nhân suy thận. Để giải quyết tình trạng bệnh này, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc chống thiếu máu như Mircera, Darbepoetin alfa – Aranesp.
• Thuốc kiểm soát Cholesterol: Suy thận khiến lượng Cholesterol trong cơ thể bị rối loạn, gây nên nhiều bệnh lý tim mạch. Vậy nên, trong quá trình điều trị suy thận, bệnh nhân sẽ được chỉ định bổ sung các loại thuốc thuốc kiểm soát Cholesterol như Lovastatin, Fluvastatin, Simvastatin, Pitavastatin, Atorvastatin, Rosuvastatin,...

Điều trị bằng thuốc Đông Y

Ngoài ra, suy thận có thể điều trị thông qua các bài thuốc Đông y. Phương pháp này đảm bảo được sự an toàn, lành tính nhờ các thành phần chủ yếu trong tự nhiên. Nhưng cũng chính điều đó đòi hỏi người bệnh cần kiên trì áp dụng đều đặn và liên tục trong thời gian dài. Tuy nhiên, phương pháp này không thể điều trị hoàn toàn bệnh mà chỉ giúp giảm triệu chứng bệnh và ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn.

Lọc máu nhân tạo ( hay chạy thận nhân tạo)

Ở những giai đoạn bệnh phát triển nặng hơn, chỉ sử dụng thuốc Tây y là không đủ, người bệnh cần thực hiện một số biện pháp khác để duy trì sự sống, phổ biến nhất là lọc máu nhân tạo, hay còn gọi là chạy thận nhân tạo.

Phương pháp này được thực hiện bằng cách sử dụng máy ở ngoài đưa vào cơ thể người bệnh để thay thế thận lọc các chất thải trong máu. Phần máu sau khi được lọc hết độc tố sẽ được đưa lại vào cơ thể người bệnh. Việc lọc máu sẽ cần thực hiện đều đặn 3 lần/tuần.

Thẩm phân phúc mạc

Thẩm phân phúc mạc hay Peritoneal dialysis – PD là phương pháp làm sạch máu bằng cách sử dụng dung dịch có tên dịch lọc đi vào vùng phúc mạc (niêm mạc vùng ổ bụng) của chính người bệnh thông qua 1 ống thông catheter. Sau 1 khoảng thời gian, dịch lọc kèm các chất thải sẽ được tống khứ khỏi ổ bụng ra ngoài. Hiện có 3 phương pháp lọc màng bụng gồm"

• Lọc màng bụng cấp.
• Lọc màng bụng liên tục ngoại trú (CAPD).
• Lọc màng bụng chu kỳ tự động (ADP).

Lưu ý, thẩm tách phúc mạc không có khả năng điều trị suy thận tận gốc. Tuy nhiên, phương pháp này có thể kéo dài thời gian sống của bệnh nhân trong thời gian lâu hơn.

Cấy ghép thận

Cấy ghép thận là phương pháp được đánh giá an toàn và đem lại hiệu quả điều trị suy thận cao, giúp tăng cơ hội sống lâu hơn, khỏe hơn cho người bệnh. Với phương pháp này, thận của bệnh nhân sẽ được thay thế bằng quả thận khỏe mạnh hơn, được lấy từ người cho thận còn sống hoặc người đã chết não.

Tuy nhiên, một nhược điểm của cấy ghép thận là bệnh nhân sẽ có thể đối diện với nguy cơ chảy máu, huyết khối, rò rỉ hoặc tắc nghẽn niệu quản,... liên quan đến quả thận được cấy ghép vào cơ thể. Ngoài ra, người ghép thận cũng cần sử dụng thuốc ức chế miễn dịch cả đời để ngăn ngừa nguy cơ đào thải thận mới.

Khẳng định rằng suy thận là bệnh lý vô cùng nguy hiểm, nhưng một điều may mắn rằng chúng ta có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa, giảm nguy cơ mắc bệnh. Cụ thể như sau:

Suy thận là bệnh lý vô cùng nguy hiểm, nhưng chúng ta có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa, giảm nguy cơ mắc bệnh. Cụ thể như sau:

• Theo dõi bệnh lý sát sao: Với những người đang mắc các bệnh lý tiểu đường, cao huyết áp,... cần theo dõi bệnh sát sao, tuân thủ phác đồ điều trị để đảm bảo không bị biến chứng sang suy thận.
• Thận trọng khi sử dụng thuốc: Các loại thuốc kháng sinh trị bệnh có hoạt tính rất mạnh, điều này khiến thận chịu áp lực lớn dẫn đến quá tải, suy giảm chức năng. Vậy nên cần tuân thủ nghiêm túc theo chỉ dẫn sử dụng thuốc của bác sĩ, không tự ý dùng hay tăng giảm liều lượng của bất cứ loại thuốc nào.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Để thận khỏe mạnh, chế độ ăn uống cần đảm bảo ít đường, ít muối, ít cholesterol và tăng cường chất xơ từ trái cây, rau củ, các loại ngũ cốc nguyên hạt.
• Uống đủ nước: Trung bình mỗi ngày cần 2 lít nước, đối với những người phải hoạt động ngoài trời tiết nhiều mồ hôi, cần linh hoạt bổ sung thêm nước cho cơ thể.
• Hạn chế rượu bia: Các loại rượu bia, đồ uống có cồn là một trong những tác nhân gây bệnh thận. Vậy nên bạn cần hạn chế tối đa sử dụng chúng hằng ngày.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Việc kiểm tra định kỳ sức khỏe 6 tháng 1 lần sẽ giúp bạn chủ động biết được tình trạng sức khỏe của bản thân, đồng thời phát hiện sớm bệnh để có phương án điều trị kịp thời.
• Tăng cường tập luyện thể thao: Mỗi ngày nên dành ra 30 phút để tập luyện thể thao, giúp tăng cường đề kháng, giảm nguy cơ mắc các bệnh nói chung và bệnh thận nói riêng.

Hy vọng thông qua bài chia sẻ trên đây, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về bệnh suy thận. Đồng thời những thông tin về biện pháp phòng tránh giúp bạn chủ động xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, nếu thấy bất cứ hiện tượng sức khỏe bất thường nào, nhất định cần đến phòng khám chuyên khoa để được bác sĩ thăm khám chuẩn xác nhất!