Mất Ngủ

Mỗi ngày một người bình thường cần ngủ 7-8h mỗi đêm. Giấc ngủ sẽ giúp cơ thể tái tạo lại năng lượng và phục hồi. Một giấc ngủ chất lượng cần đảm bảo những yếu tố ngủ sâu giấc, thoải mái và tỉnh táo khi thức dậy. 

Hiểu rõ về bệnh mất ngủ

Mất ngủ là dạng rối loạn giấc ngủ với đủ các dạng khác nhau. Ví dụ như khó đi vào giấc, ngủ chập chờn, thường xuyên dậy sớm khó ngủ lại,… Bệnh lý này đang ngày càng phổ biến và xuất hiện ở nhiều độ tuổi. Theo thống kê y khoa cho thấy, ⅓ người đã từng mắc ít nhất 1 lần mất ngủ. 10% -15% những người này sẽ trở nặng hơn và rơi vào tình trạng mất ngủ kéo dài.

2 dạng mất ngủ được nghiên cứu phổ biến:

• Mất ngủ cấp tính:Thỉnh thoảng, chỉ kéo dài dưới 1 tháng
• Mất ngủ mãn tính: Tình trạng mất ngủ kéo dài hơn 1 tháng, liên tục gặp phải, mức độ thường xuyên.

Các loại mất ngủ thường gặp

Bệnh khó ngủ được chia làm nhiều loại. Tùy vào từng loại mà bác sĩ chuyên môn sẽ có những pháp đồ điều trị khác nhau:

• Bệnh khó ngủ lâu năm: Đây là trường hợp nặng nhất khi mắc bệnh mất ngủ nhưng không chữa kịp thời. Ở cấp độ này, người bệnh sẽ gặp rất nhiều bất tiện trong sinh hoạt. Chữa trị sẽ khó hơn và cần tuân thủ nghiêm pháp đồ điều trị của bác sĩ.
• Mất ngủ vào ban đêm:  Điển hình của dạng này là người bệnh khó đi vào giấc ngủ mỗi tối. Giấc ngủ không đảm bảo như ngủ chập chờn, dễ tỉnh. Giấc ngủ bình thường là 6-8 tiếng nhưng chỉ ngủ được 3-4 tiếng.
• Mất ngủ sau sinh: Phụ nữ sau sinh thường xuyên gặp tình trạng này, dẫn đến stress – trầm cảm. Nguyên nhân chính là do đau ở tầng sinh môn (vết mổ hoặc khâu), thức khuya chăm con,…

• Rối loạn giấc ngủ: Bao gồm tình trạng mất ngủ, ngủ rũ ban ngày hoặc ngủ quá nhiều (mê man). Nguyên nhân có thể do: cử động chi có chu kỳ hay ngủ rũ, hội chứng chân không yên, ngáy,…
• Mất ngủ thoáng qua: Đây là biểu hiện nhẹ nhất của bệnh mất ngủ, kéo dài dưới 1 tuần. Chỉ gặp phải khi gặp một nguyên nhân như: căng thẳng, sử dụng chất kích thích, chênh lệch múi giờ,….

Các nhà khoa học thực hiện rất nhiều nghiên cứu về bệnh mất ngủ. Chưa có nghiên cứu nào chứng mất ngủ lại có thể trở nặng. Dưới đây sẽ là một vài nguyên nhân dẫn đến việc mất ngủ:

• Do gen di truyền: Nghiên cứu chỉ ra rằng, chứng mất ngủ có thể di truyền từ bố mẹ sang con qua gen. Vì thế, khả năng người bệnh bị mất ngủ di truyền là có tồn tại.
• Do Covid-19: Khảo sát tháng 3/2021 cho thấy, một nửa người trưởng thành ở Mỹ gặp vấn đề về giấc ngủ. Di chứng mất ngủ do hậu Covid cũng là tác động chủ yếu, có thể kéo dài hơn 6 tháng.
• Môi trường sống: Môi trường sống của con người ngày càng tệ (chật chội, ô nhiễm), tác động tiêu cực đến giấc ngủ. Người tiếp xúc với càng nhiều ánh sáng nhân tạo ban đêm càng có xu hướng sử dụng thuốc ngủ.
• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống không khoa học là tác động tiêu cực đến giấc ngủ. Có thể kể đến: ăn quá no, đồ ăn nhanh, sử dụng chất kích thích (caffeine) 
• Thay đổi nội tiết tố: Thời kỳ mãn kinh, tiền mãn kinh, bốc hỏa sẽ làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của chị em. 
• Bệnh lý: Mắc bệnh cũng là nguyên nhân dẫn đến mất ngủ vì đau đớn, khó chịu. Một số bệnh như: Hô hấp, xương khớp, đường tiết niệu, huyết áp,….
• Tuổi tác: Càng lớn tuổi, nhịp sinh học trong cơ thể càng thay đổi mạnh. Điều này dẫn đến việc nguy cơ người già mắc bệnh mất ngủ mãn tính sẽ cao hơn.

Bất kỳ cũng có thể trở thành đối tượng của những cơn mất ngủ. Tuy nhiên dưới đây là những đối tượng dễ bị mất ngủ nhất:

• Nữ giới thường dễ bị mất ngủ hơn nam giới: Sự thay đổi về nội tiết tố trong chu kỳ kinh nguyệt, mang thai và thời kỳ mãn kinh có thể khiến giấc ngủ của phái nữ bị ảnh hưởng. 
• Người cao tuổi từ 60-70: Người già trên 60 tuổi cũng là đối tượng dễ bị mất ngủ. Bởi chất lượng giấc ngủ sẽ bị suy giảm theo tuổi tác. Nguyên nhân là bởi các cơ quan trong cơ thể bị lão hóa kết hợp với việc sử dụng một số loại thuốc khiến cho chất lượng giấc ngủ ở người già bị kém đi.
• Người gặp phải các vấn đề tâm lý: Người thường xuyên bị áp lực, căng thẳng, stress sẽ có xu hướng bị mất ngủ, khó ngủ, trằn trọc, thức giấc lúc nửa đêm. 
• Người đang dùng thuốc: Một số loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường, viêm khớp, tăng cường trí nhớ, đau cơ xơ hóa, trào ngược dạ dày, parkinson,... thường có tác dụng phụ đó là mất ngủ.
• Người thường xuyên phải làm việc ca đêm: Những người phải làm việc ca đêm hoặc bay đến những quốc gia trái múi giờ cũng dễ gặp phải tình trạng mất ngủ bởi giờ giấc ngủ của họ không cố định.

Người có lối sống không khoa học: Ngủ nhiều vào ban ngày, thức khuya chơi game, ít vận động, ăn uống thiếu chất, uống nhiều rượu bia, uống nhiều cà phê,... đều là những tác nhân khiến nhiều người trẻ bị mất ngủ.

Các bác sĩ khuyên nếu gặp những tình trạng dưới đây thì nên đi khám ngay. Đi khám càng sớm càng tốt để giảm tác động của bệnh đối với cơ thể:

• Thường xuyên trằn trọc trên giường, khó vào giấc. Nằm 20p nhưng vẫn chưa ngủ được.
• Ngủ chập chờn, không sâu giấc. Chỉ cần một tác động nhẹ là giật mình tỉnh dậy.
• Giấc ngủ ngắn, chỉ kéo dài 3-4 tiếng.
• Cảm thấy mệt mỏi, uể oải sau khi thức dậy. Rất buồn ngủ vào ban ngày nhưng ngủ cũng không vào giấc.
• Thường xuyên vô cớ cáu gắt, tâm trạng thất thường. Khó tập trung làm việc và mau quên.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Trong trường hợp bạn mất ngủ kéo dài 3-4 lần mỗi tuần và liên tục 1 tháng thậm chí hơn. Bên cạnh đó bạn gặp phải các triệu chứng như đau đầu buồn nôn, chếnh choáng, mệt mỏi, suy nhược, không thể tập trung, nhớ nhớ quên quên,… Đã áp dụng mọi cách nhưng không mang lại tác dụng hoặc có chăng cũng chỉ tạm thời, không hiệu quả rõ rệt. Lúc này hãy liên hệ với bác sĩ ngay để được thăm khám và chẩn đoán. 

Một vài địa chỉ bạn có thể đến thăm khám như: 

• Bệnh viện tâm Bạch Mai – khoa sức khỏe tâm thần quốc gia
• Đại học Y Hà Nội – Chuyên khoa rối loạn giấc ngủ
• Bệnh viện Quân y 103 – khoa tâm thần

Tuyệt đối không để tình trạng này kéo dài quá lâu. Nó sẽ khiến bệnh có nguy cơ nặng hơn và ảnh hưởng đến chất lượng sống.

Giấc ngủ là điều cực kỳ quan trọng để duy trì sự sống. Khi ngủ, cơ thể sẽ được tái tạo và chữa lành. Nếu bệnh nhân gặp tình trạng mất ngủ, hệ lụy về sau sẽ là rất lớn:

Về bệnh lý

Khó ngủ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người bệnh như:

• Teo não, đột quỵ và ung thư: Theo nghiên cứu của Mỹ, chứng bệnh mất ngủ kéo dài có thể gây teo não. Tỷ lệ này rất cao, lên đến 25%. Đối với người trẻ tuổi, nếu ngủ dưới 5 tiếng sẽ có nguy cơ đột quỵ cao gấp 8 lần người bình thường. Ung thư đại tràng và ung thư vú một phần cũng được hình thành từ mất ngủ
• Rối loạn tâm lý, cảm xúc: Bệnh mất ngủ sẽ khiến tinh thần người bệnh mệt mỏi, lo âu. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến tâm lý căng thẳng, trầm cảm và khó tiếp xúc xã hội.
• Bệnh béo phì: Việc thức liên tục sẽ tạo cảm giác thèm ăn, đặc biệt thực phẩm có chất béo. Nếu người bệnh không quản lý được chế độ ăn của mình, rất dễ dẫn đến tình trạng ăn không kiểm soát. Nguy cơ mắc bệnh béo phì cũng rất cao đi kèm với bệnh mất ngủ.
• Ảnh hưởng tim mạch: Ngủ không đủ giấc, cơ thể không được nghỉ ngơi sẽ tạo lên áp lực cho tim và hệ thần kinh. Tình trạng này kéo dài sẽ là mối đe dọa lớn tới hệ thống tim mạch. Nghiên cứu của y khoa Châu Âu chỉ ra rằng: người mất ngủ có nguy cơ tử vong vì tim mạch lên đến 48%.
• Suy giảm sinh lý: Tác hại nghiêm trọng của mất ngủ là suy giảm nồng độ hormone nội tiết tố testosterone ở nam giới. Điều này dẫn đến các bệnh phụ khoa ở cánh mày râu: xuất tinh sớm, rối loạn cương dương,…

Về đời sống

Chứng khó ngủ gây ảnh hưởng đến đời sống của bệnh nhân, cũng như công việc và các mối quan hệ:

• Ảnh hưởng công việc: Mất ngủ khiến đầu óc không tỉnh táo, não bộ hoạt động kém. Điều này làm giảm khả năng và năng suất làm việc. Bên cạnh đó, mất ngủ gây nguy cơ gặp tai nạn khi lái xe và vận hành máy móc. 
• Cảm xúc tiêu cực: Nồng độ serotonin trong não khiến chức năng thùy trán của não bị suy giảm khi mất ngủ. Điều này gây ức chế não, mất khả năng suy nghĩ, đôi khi dẫn đến việc tự tử.

Để chẩn đoán chính xác bệnh mất ngủ khá đơn giản, bạn chỉ cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám lâm sàng và xem lại thói quen sinh hoạt của mình để nắm rõ sức khỏe của bản thân. 

Hiện nay có rất nhiều cách chẩn đoán bệnh mất ngủ, có thể kể đến như:

• Kiểm tra sức khỏe: Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và kiểm tra sức khỏe tổng thể của bạn để tìm hiểu các dấu hiệu và nguyên nhân gây bệnh. Nếu cần thiết có thể thực hiện thêm một số xét nghiệm máu và nước tiểu để kiểm tra các vấn đề có liên quan khác về tuyến giáp, tiểu đường, bệnh gout,…
• Kiểm tra thói quen sinh hoạt: Bác sĩ sẽ ghi lại lịch sử giấc ngủ của bạn, bao gồm thời gian đi ngủ hàng ngày, số giờ ngủ, thức giấc lúc mấy giờ, bị mất ngủ trong vòng bao lâu,... Người bệnh cần trả lời thành thật để xác định tình trạng mất ngủ của mình là do thói quen sinh hoạt không đúng hay do bị mắc bệnh lý.
• Đo đa ký giấc ngủ: Nếu những kiểm tra, xét nghiệm bên trên vẫn chưa xác định được người bệnh có bị mất ngủ hay không. Các bác sĩ sẽ cho người bệnh ở lại bệnh viện một đêm để thực hiện theo dõi và ghi nhận những hoạt động của cơ thể khi bạn ngủ. Một số chỉ số cần được theo dõi như: Sóng não, nhịp tim, nhịp thở, chuyển động cơ thể, chuyển động mắt.

Bệnh mất ngủ có thể chữa trị tận gốc nếu như phát hiện kịp thời và chưa trở nặng. Trước khi thực hiện bất kỳ biện pháp chữa trị nào, bạn cũng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ. Dưới đây là những chia sẻ của bác sĩ có chuyên môn về cách trị bệnh mất ngủ.

Chữa bệnh mất ngủ bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y là phương pháp nhiều người nghĩ đến đầu tiên khi muốn chữa bệnh mất ngủ. Tuy nhiên, các bác sĩ chuyên môn không khuyến khích điều này. Thuốc Tây có thể làm giảm tác động của bệnh, giúp bệnh nhân dễ ngủ hơn. Hiệu quả của thuốc tương đối nhanh, nhưng hệ lụy mang cũng không ít. Các tác dụng phụ khi sử dụng thuốc Tây chữa bệnh mất ngủ khá nhiều. Có thể kể đến: Nhờn thuốc, trí nhớ suy giảm, đau dạ dày, mộng du,…

Đối với những trường hợp bệnh nặng mà bắt buộc phải dùng thuốc. Các bác sĩ sẽ cấp một số loại thuốc để làm giảm nhẹ tình trạng của bệnh. Tuy nhiên, những loại thuốc này sẽ không chữa dứt điểm hoàn toàn:

• Thuốc ngủ: Zolpidem, Phenobarbital,…
• Thuốc bình thần: Zolpidem (non-benzodiazepin) và zopiclon có tác dụng trong 3-6 tiếng. Estazolam và temazepam tác dụng 6-24h tiếng.
• Thuốc kháng histamin: promethazin, clorpheniramin, diphenhydramin, hydroxyzin…
• Thuốc an thần: Một số loại thường gặp Clorpromazina, Levomepromazin, Haloperidol, ….
• Thuốc trầm cảm 3 vòng (TCA) hoặc đa vòng: Amitriptylin, Clomipramine, Tianeptine,…

Chữa mất ngủ theo mẹo dân gian (chuẩn khoa học)

Đối với cách chữa theo mẹo dân gian, người bệnh sẽ thấy hiệu quả khá chậm. Chữa mẹo cũng sẽ không có hiệu quả với những người mất ngủ nặng. Tuy nhiên, đây sẽ là phương pháp an toàn, chi phí thấp và có thể kết hợp với cách chữa mất ngủ khác. 

Tắm nước ấm trước khi ngủ

 Việc này nên được áp dụng trước khi người bệnh đi ngủ 1,5h và trước 22h. Theo nghiên cứu khoa học, tắm nước ấm một tiếng rưỡi trước khi ngủ có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ. Hỗ trợ thời lượng giấc ngủ và giúp con người dễ đi vào giấc ngủ hơn. Theo các chuyên gia tại Đại học Texas ở Mỹ, nhiệt độ nước lý tưởng là từ 40 đến 42,5 độ C.

Kỹ thuật thở 4-7-8

Các nhà khoa học tại Đại học Harvard đã chứng minh kỹ thuật thở 4-7-8 có thể tạo ra giấc ngủ sâu một cách tự nhiên chỉ trong 60 giây. Các chuyên gia khẳng định phương pháp này giúp tăng lượng oxy đến phổi dễ dàng hơn. Cho phép hệ thần kinh thư giãn một cách dễ chịu và giúp con người không bị mất bình tĩnh. 

Để thành công trong việc chữa mất ngủ, cần tính kiên trì. Bạn phải thực hành kỹ thuật này hàng ngày trong vòng một đến hai tháng, mỗi lần hít thở 3 hơi.

• Bước 1: Thở toàn bộ hơi trong bụng. 
• Bước 2: Ngậm miệng, chỉ hút bằng mũi liên tục trong 7 giây. Giữ hơi và không thở ra.
• Bước 3: Thở toàn bộ không khí ra ngoài. Nín thở đến từ 1 đến 8.

Những bài thuốc Nam chữa bệnh mất ngủ

Những bài thuốc nam này rất đơn giản, nguyên liệu tự nhiên. Nhưng hiệu quả mang lại khá cao, được nhiều bác sĩ khuyên dùng khi tình trạng bệnh đang ở mức độ nhẹ. 

Sử dụng tâm sen

Đây là mẹo được bệnh nhân áp dụng nhiều nhất và cũng đạt kết quả khả quan. Tâm sen có tính hàn, giúp an thần, phục hồi hệ thống thần kinh. Tuy nhiên, vị sẽ đắng, nhiều người có thể cảm thấy khó uống. Hàm lượng chuyên gia khuyến cáo là 2g-3g/1 ngày, không sử dụng hơn. Pha tâm sen với 500ml uống trước khi đi ngủ 2h, sử dụng mỗi ngày.

Sử dụng gừng tươi

Gừng có tính ấm, giúp giảm căng thẳng và ngủ sâu hơn. Người bệnh có thể sử dụng 200g gừng tươi, pha với nước ấm ngâm chân trước khi đi ngủ. Mùi gừng và nước ấm giúp xông hơi nhẹ, giữ ấm bàn chân khi ngủ và tinh thần thư giãn. 

Sử dụng cây trinh nữ (cây xấu hổ)

Cây trinh nữ có thể dùng để chữa mất ngủ theo các cách sau. Rửa sạch và phơi khô cây tươi tươi hoặc mua thành phẩm đã được chế biến sẵn. Để có kết quả tốt nhất trong việc giảm căng thẳng và nhanh chóng đi vào giấc ngủ, liều lượng cho mỗi lần nấu là khoảng 30g (bằng một nắm nhỏ) nấu với 500ml nước. Điều này nên được thực hiện mỗi tối trước khi đi ngủ.

Trị mất ngủ không dùng thuốc

Cũng giống như mẹo dân gian, phương pháp này sẽ mang tác dụng chậm. Nhưng hiệu quả mang lại là sức khỏe toàn diện, không riêng chữa bệnh mất ngủ. Những bài tập dưới đây giúp người bệnh thả lỏng cơ thể, lưu thông khí huyết.

Ngồi thiền

Thiền là phương pháp không mới khi chữa bệnh mất ngủ. Thiền giúp mang lại cảm giác thư thái, nhẹ nhàng, điều hòa cơ thể. Bạn có thể tập ngồi thiền tại nhà bằng những bước đơn giản sau:

• Bước 1: Ngồi thẳng lưng trên thảm, 2 chân bắt chéo ngay ngắn
• Bước 2: Đặt 2 tay lên đầu gối, thả lỏng cơ thể. Đầu hơi cúi xuống nhẹ, giữ người cân bằng, nhắm mắt. Duy trì trạng thái này 5-10 phút với người mới bắt đầu. 
• Bước 3: Thở nhẹ nhàng, cảm nhận nhịp thở của bản thân. Loại bỏ những điều tiêu cực trong đầu, chỉ nghĩ tới những điều tốt đẹp.
• Bước 4: Kiên trì tập luyện mỗi ngày, hiệu quả sẽ thấy qua 1-2 tuần.

Tập yoga

Tập yoga không chỉ giúp cải thiện giấc ngủ mà còn mang hiệu quả đẹp da đẹp dáng. Để điều trị mất ngủ, bạn có thể thực hiện động tác sau:

• Bước 1: Quỳ cao gối trên thảm
• Bước 2: Đưa thẳng 2 tay ra trước mặt, kéo dài lưng
• Bước 3: Cúi đầu và hông thấp xuống thảm, đẩy nhẹ hông về phía gót chân. Thở đều và giữ tư thế 5-7 phút.

Chữa bệnh mất ngủ bằng thuốc Đông y

Y học cổ truyền nêu nguyên nhân bệnh khó ngủ là do cơ thể bị yếu tố tà khí bên ngoài xâm nhập. Tùy vào tình trạng của từng người mà các bác sĩ sẽ đưa ra những bài thuốc phù hợp. So với Tây y thì hiệu quả Đông y sẽ chậm hơn, nhưng lâu dài và an toàn hơn. Một số bài thuốc dưới đây sẽ phù hợp với từng loại mất ngủ. Chỉ nên tham khảo và sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ.

Thần kinh căng thẳng

• Hoài sơn, đan sâm, đẳng sâm, thăng ma mỗi loại 12g
• Đương quy, phục thần mỗi vị 15g.
• Viễn trí, chu sa mỗi loại 6g.
• Lá vông, lạc tiên, sinh địa mỗi loại 16g.
• Phục thần, mạch môn mỗi loại 20g.
• Tán mịn thành bột tất cả nguyên liệu trên, nén dưới dạng viên. Sử dụng chu sa làm vỏ. 
• Mỗi lần dùng 12g, pha với lượng nước ấm vừa đủ, liên tục 1 tháng.

Ngủ mệt mỏi, hay mê sảng

• Huyền sâm, đảng sâm, két cánh, đơn sâm, phục linh, viễn chí mỗi loại 15g.
• Mạch môn, bá tử nhân, ngũ vị tử, thiên môn, đương quy, toan táo nhân, sinh địa mỗi loại 120g.
• Tán nhuyễn toàn bộ, để dưới dạng hoàn mật.
• Sử dụng ngày 2 lần, mỗi lần dùng 10g.

Ngủ không sâu giấc, bất an

• 5g tâm sen, 20g lá vông sấy khô
• 10g hoa nhài tươi, 10g táo nhân sao đen đã đập dập
• Tán làm bột hòa với 1l nước uống hàng ngày.

Trên đây là một vài bí quyết điều trị bệnh mất ngủ bằng Đông y. Tuy nhiên chỉ mang tính chất hỗ trợ. Sẽ phát huy tác dụng tốt nhất ở đối tượng bệnh nhân nhẹ, mất ngủ thoáng qua. Còn với đối tượng bệnh nặng hơn, bạn cần sử dụng một số bài thuốc có tính đặc trị, dứt điểm mới có thể mang lại kết quả như mong muốn.

Nếu bạn bắt đầu có những dấu hiệu của bệnh mất ngủ, hãy đi khám càng sớm càng tốt. Tránh trường hợp bệnh trở nặng gây ảnh hưởng đến sức khỏe, công việc và các mối quan hệ. Một số lời khuyên mà mà bác sĩ dành cho bệnh nhân mất ngủ bạn đừng bỏ qua:

• Thăm khám bác sĩ thường xuyên để có pháp đồ điều trị. Trong quá trình điều trị cần kiên trì, không nóng vội.
• Tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe và thư giãn tinh thần.
• Giải tỏa các áp lực tâm lý bằng cách nói chuyện với mọi người. Nếu có thể, đi du lịch cũng là cách hay để giảm căng thẳng.
• Tuyệt đối không sử dụng thuốc tùy ý, phải theo chỉ định của bác sĩ.
• Sống lành mạnh, khoa học không chỉ chữa mất ngủ mà còn cải thiện sức khỏe.

Trên đây là toàn bộ thông tin về bệnh mất ngủ, được giải thích theo khoa học và chính xác. Chữa nhanh khỏi sớm. Nếu có bất kỳ vấn đề gì về sức khỏe cần giải đáp, bạn đọc có thể liên hệ trực tiếp với bác sĩ để được giải đáp.