Phác đồ điều trị viêm khớp gối theo chuẩn của Bộ Y tế

11:35 - 15/06/2022 Tác giả: Đỗ Minh Đường

5/5 - (1 bình chọn)

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Lương Y Đỗ Minh Tuấn | Lĩnh vực khám chữa: Xương khớp | Nơi công tác: Phòng chẩn trị YHCT Đỗ Minh Đường – Cơ sở Hà Nội

Viêm khớp gối là một bệnh lý ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của mọi người. Đặc biệt, bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm nếu không được chữa trị sớm và đúng cách. Vì vậy, hãy tham khảo phác đồ điều trị viêm khớp gối sau đây của Bộ Y tế để có biện pháp xử lý phù hợp.

Phác đồ điều trị viêm khớp gối theo Bộ Y Tế

Tổng quan về viêm khớp gối

Viêm khớp gối là tình trạng sụn trơn ở khớp gối bị bào mòn, xù xì và thô ráp làm các khớp xương khi vận động sẽ cọ xát vào nhau gây đau đớn. Bệnh viêm khớp gối có 4 giai đoạn:

Giai đoạn sớm: Ở khu vực xuất hiện một vài gai nhỏ, sụn có dấu hiệu tổn thương nhẹ.
Giai đoạn nhẹ: Gối phát triển nhiều gai hơn, lớp sụn ở phần đầu gối bị bào mòn. Giai đoạn này đầu gối bắt đầu xuất hiện triệu chứng nhẹ nhưng thường bị bỏ qua.
Giai đoạn giữa: Khoảng cách các đầu xương hẹp lại. Sụn bị tổn thương nặng. Bệnh nhân bắt đầu cảm thấy những cơn đau rõ rệt, khó vận động đi lại.
Giai đoạn nặng: Khoảng cách giữa các khớp xương rất hẹp, sụn bị vỡ hoặc biến mất, dịch nhầy tại các khớp xương còn rất ít. Một số trường hợp nặng hơn, xương sẽ bị biến dạng.

Triệu chứng và biến chứng của viêm khớp gối

Ở những giai đoạn đầu tiên của bệnh, mọi người thường không phát hiện tình trạng viêm khớp gối hoặc bỏ qua do chủ quan cho đến khi những cơn đau phát triển và gây khó khăn trong đi lại. Điều này sẽ gây ra những hệ lụy không mong muốn ảnh hưởng đến bệnh tình và sinh hoạt hằng ngày của bệnh nhân. Vì vậy, cần nắm bắt những biểu hiện sớm để có khả năng điều trị bệnh ngay từ lúc khởi phát.

Triệu chứng viêm khớp gối

Để biết mình có bị viêm khớp gối hay không, bạn cần chú ý đến những biểu hiện sau đây:

Đau đầu gối vào buổi sáng sau khi ngủ dậy. Những giai đoạn đầu, đầu gối chỉ có biểu hiện hơi nhói tuy nhiên cơn đau sẽ tăng dần theo thời gian.
Đầu gối có biểu hiện sưng, đỏ. Dùng tay ấn vào phần sưng đỏ có cảm giác nóng.
Có cảm giác cứng khớp từ 10 -30 phút. Để đi lại bình thường, bạn cần phải xoa bóp nhiều lần.
Đầu gối phát ra tiếng kêu lắc rắc khi vận động.

Viêm khớp gối gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm

Biến chứng viêm khớp gối

Khi gặp các biểu hiện viêm khớp gối, bạn tuyệt đối không được chủ quan bởi những biến chứng mà viêm khớp gối là không hề nhẹ:

Các chức năng vận động thông thường sẽ giảm dần hoặc thậm chí mất đi. Gây ra teo cơ, biến dạng khớp… ở đầu gối. Làm tăng nguy cơ tàn phế và bại liệt.
Gây nên các bệnh lý về tim mạch, làm tổn thương van tim.

Chính vì vậy, khi phát hiện ra những triệu chứng viêm khớp gối, bạn cần phải tìm cách điều trị sớm nhất để tránh các biến chứng nguy hiểm xảy ra.

Nguyên tắc của phác đồ điều trị viêm khớp gối

Mục tiêu điều chữa viêm khớp gối là giảm đau, kháng viêm, duy trì chức năng vận động của khớp gối, ngăn ngừa bệnh phát triển nặng và tránh những rủi ro không mong muốn. Theo đó, phác đồ điều trị viêm khớp gối cần tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc sau:

Điều trị bệnh một cách toàn diện, dài hạn, theo dõi thường xuyên các triệu chứng và tiến trình của bệnh.
Sử dụng các loại thuốc cơ bản để điều trị các triệu chứng bệnh, đặc biệt là điều trị trong thời gian dài.
Kết hợp các loại thuốc sinh học và những nhóm thuốc tác dụng chậm trong điều trị các trường hợp viêm khớp nặng và xuất hiện những biến chứng.
Thực hiện điều trị đúng quy trình kết hợp xét nghiệm chức năng gan, phát loa thông qua các chỉ số như CDAI, DAS 28 hoặc SDAI,…

Phác đồ điều trị viêm khớp gối của Bộ Y tế

Phác đồ điều trị viêm khớp gối bao gồm: điều trị triệu chứng, điều trị kết hợp các loại thuốc thấp khớp và điều trị phối hợp với các phương pháp hỗ trợ kèm theo dõi sau điều trị. Cụ thể như sau:

Điều trị bệnh bằng thuốc chống viêm

Điều trị các triệu chứng bệnh của viêm khớp gối bao gồm: giảm đau, chống viêm, hạn chế tính trạng cứng khớp gối và cải thiện chức năng hoạt động. Các loại thuốc điều trị các triệu chứng bệnh gồm:

Thuốc kháng viêm không chứa steroid (NSAID): Tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng 1 trong 2 loại thuốc sau:

Thuốc kháng viêm ức chế có chọn lọc COX2: Đây là loại thuốc được ưu tiên chỉ định vì có thể sử dụng được trong thời gian dài và không gây nên tác dụng phụ nghiêm trọng. Một số loại thuốc phổ biến là: Celecoxib, Etoricoxib, Meloxicam,…
Thuốc kháng viêm ức chế không chọn lọc: Những loại thuốc này có thể sử dụng ở dạng tiêm, dạng uống tùy theo sự kê đơn của bác sĩ. Thuốc kháng viêm ức chế không chọn lọc thường dùng là: Diclofenac, Brexin và các loại thuốc kháng viêm không chứa steroid khác.

Lưu ý: Thuốc kháng viêm ức chế không sử dụng cho các bệnh nhân mẫn cảm với thành phần của thuốc, đặc biệt là các bệnh nhân cao tuổi, có tiền sử bệnh lý, bệnh nhân bị bệnh dạ dày, suy yếu chức năng gan,…

Thuốc Corticosteroids

Thuốc này được sử dụng khí các loại kháng viêm không steroid không phát huy tác dụng. Phác đồ sử dụng Corticosteroid như sau:

Thể trung bình: Methylprednisolone (16-32mg) hoặc các loại thuốc tương đương. Thuốc thường được sử dụng sau khi ăn no, mỗi ngày 1 lần.
Thể nặng: Methylprednisolone 40mg, truyền thuốc qua tĩnh mạch mỗi ngày 1 lần.
Thể tiến triển cấp tính, biến chứng nguy hiểm: Methylprednisolone 500-1000mg, truyền thuốc qua tĩnh mạch trong vòng 30-45 phút liên tục 3 ngày.
Điều trị dài hạn: Methylprednisolone 20mg. Thuốc có thể điều trị từ 6-8 tuần. Mỗi ngày sử dụng thuốc 1 lần sau khi ăn no.

Điều trị bằng thuốc chống thấp khớp (DMARs)

Thuốc chống thấp khớp sẽ có tác dụng làm chậm quá trình thoái hóa của khớp xương. Thuốc được sử dụng lâu dài để điều trị bệnh dứt điểm. Loại DMARs thường được chỉ định dùng có:

Methotrexat: Sử dụng thuốc với liều lượng 10mg ở tuần đầu tiên. Tùy thuộc vào phản ứng của thuốc đến tiến triển của bệnh mà gia giảm thuốc từ 7.5mg đến 15mg mỗi tuần. Mỗi tuần không dùng quá 20mg.
Sulfasalazin: Tuần đầu tiên, bệnh nhân sử dụng thuốc với liều lượng 500mg/ ngày. Đến tuần tiếp theo thì tăng lượng thuốc lên 1000mg mỗi ngày. Tiếp tục duy trì lượng trên cho những tuần tiếp theo chia làm 2 lần mỗi ngày.

Trong trường hợp sử dụng một trong hai thuốc trên không mang lại hiệu quả, bệnh nhân sẽ được chỉ định sử dụng kết hợp cả Methotrexat và Sulfasalazin.

Thuốc ở thể nặng: Sử dụng thuốc trong trường hợp thuốc điều trị DMARDs không mang lại hiệu quả sau 6 tháng sử dụng.

Kết hợp giữa thuốc kháng Interleukin 6 và Methotrexate: Interleukin 6: sử dụng 4-8mg / 1kg cân nặng. Truyền vào tĩnh mạch mỗi tháng không quá 400mg. Methotrexate: liều lượng 10-15mg mỗi tuần.
Kết hợp giữa Methotrexate với thuốc kháng lympho B: Sử dụng thuốc kháng Lympo 6 bằng đường truyền tĩnh mạch 500mg mỗi lần, sử dụng 2 lần trong 1 tháng. Methotrexate: liều lượng 10-15mg mỗi tuần.

Ngoài ra, có thể kết hợp thuốc Methotrexate với một trong những loại kháng TNF α gồm:

Etanercept: hình thức tiêm dưới da mỗi tuần một lần, mỗi lần 50mg.
Adalimumab: tiêm dưới da 2 tuần một lần, mỗi lần 40mg.
Golimumab: tiêm dưới da, mỗi tháng 1 lần, mỗi lần 50mg.
Infliximab: hình thức truyền tĩnh mạch, liều lượng 2- 3 mg / kg mỗi tháng.

Bệnh nhân cần được thực hiện xét nghiệm sàng lọc bệnh lao, bệnh viêm gan, các chỉ số chức năng gan, thận và đánh giá mức độ hoạt động của bệnh trước khi chỉ định dùng thuốc DMARDs kết hợp với DMARDs sinh học.

Điều trị phối hợp

Trong phác đồ điều trị viêm khớp gối, bệnh nhân không chỉ được kê đơn thuốc mà còn được chỉ định các phương pháp phối hợp để đẩy nhanh quá trình hồi phục của bệnh nhân. Cụ thể là:

Nghỉ ngơi: Trong quá trình điều trị viêm khớp gối, bệnh nhân cần chú trọng đến việc nghỉ ngơi để khớp có thời gian thư giãn. Người bệnh không được kê, không độn vùng khớp gối lên vật khác.
Luyện tập: Các bài tập yoga hoặc vận động nhẹ nhàng sẽ có tác dụng tốt đối với bệnh nhân bị viêm khớp gối. Không những trong giai đoạn điều trị bệnh mà đến lúc khỏi bệnh, những bài tập này cũng cần được duy trì để nâng cao sức khỏe và phòng ngừa bệnh tái phát.

Vật lý trị liệu: Là phương pháp tác động từ bên ngoài vào các vùng đau ở đầu gối bằng các dụng cụ và phương tiện máy móc hiện đại làm chậm quá trình lão hóa khớp, giảm các cơn đau, tăng cường khả năng vận động của các khớp.
Phòng ngừa và điều trị các biến chứng của bệnh: Khi dùng thuốc tây, bệnh nhân thường gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng tới các cơ quan khác trong cơ thể. Vì vậy, trong quá trình điều trị viêm khớp gối, cần phải chú ý đến việc phòng ngừa các biến chứng của bệnh bằng cách: bổ sung các vitamin và khoáng chất vào cơ thể, theo dõi chức năng dạ dày, thận để kịp thời điều trị bệnh…

Theo dõi sau điều trị

Bước cuối cùng của phác đồ điều trị là theo dõi sau điều trị nhằm tránh các biến chứng khác có thể xảy ra bằng cách thực hiện các xét nghiệm:

Xét nghiệm định kỳ các tế bào máu ngoại vị, tốc độ máu lắng, protein phản ứng C (CRP), Creatinime, SGOT, SGPT 2 tuần một lần trong tháng đầu tiên. Ba tháng sau đó, kiểm tra mỗi tháng một lần và 3 tháng một lần trong thời gian tiếp theo.
Xét nghiệm công thức máu cấp , kiểm tra hình ảnh thông qua CT, X – quang hoặc MRI,..
Xét nghiệm chức năng gan hoặc sinh thiết gan nếu nghi ngờ gan bị tổn thương (men gan tăng cao trong 3 lần xét nghiệm liên tiếp).
Trong trường hợp nghiêm trọng, nếu bệnh nhân là nữ, tổn thương viêm đa khớp, có biểu hiện tổn thương ngoài khớp,… nên cân nhắc sử dụng thuốc DMARDs sinh học từ sớm.

Trên đây là phác đồ điều trị viêm khớp gối cụ thể cho từng trường hợp bệnh nhẹ, bệnh nặng. Tuân thủ đúng phác đồ điều trị, chứng viêm khớp gối sẽ nhanh chóng được cải thiện và tránh những tác dụng phụ và biến chứng có thể xảy ra.