Châm Cứu Có Tác Dụng Gì? Ưu Nhược Điểm Và Cách Thực Hiện 

Châm cứu là một trong những hình thức chữa bệnh được ứng dụng rộng rãi trong Y học cổ truyền, có thể hỗ trợ cải thiện nhiều chứng bệnh khác nhau. Phương pháp này có nhiều ưu điểm vượt trội, cho hiệu quả tích cực, tuy nhiên người bệnh cần có sự hỗ trợ của các chuyên gia có chuyên môn và kinh nghiệm để tránh gặp tác dụng phụ. 

Châm cứu là gì?

Châm cứu là phương pháp chữa bệnh thuộc Y học cổ truyền, có nguồn gốc từ Trung Quốc. Khi thực hiện, kỹ thuật viên sẽ dùng những chiếc kim loại mỏng và rắn để xuyên qua da, dùng lực tay nhẹ nhàng hoặc điện để kích thích dòng năng lượng trong cơ thể lưu thông đồng đều hơn.

Y học cổ truyền phương Đông có nghiên cứu và cho rằng trên cơ thể con người có một hệ thống kinh mạch chạy dọc và rất gần với hệ thống các dây thần kinh trong Tây y, được coi là nơi dòng năng lượng lưu thông. Các huyệt đạo nằm trên các đường kinh mạch và đóng vai trò nhất định với hoạt động của cơ thể. Do đó nếu tác động đúng vào các huyệt đạo này sẽ tạo ra sự cân bằng, thúc đẩy tuần hoàn khí tốt hơn và đẩy lùi các triệu chứng của bệnh.

Ưu nhược điểm khi châm cứu

Châm cứu hiện nay vẫn được áp dụng phổ biến trong phác đồ điều trị bệnh, với nhiều ưu điểm vượt trội như:

• Cho hiệu quả tốt, có thể thực hiện với nhiều đối tượng và loại bệnh khác nhau.
• Gần như không gây tác dụng phụ nếu được châm cứu đúng cách, đúng vị trí.
• Hỗ trợ kiểm soát cơn đau nhức tốt, giúp người bệnh hạn chế việc dùng thuốc giảm đau.
• Có thể kết hợp cùng một số phương pháp điều trị khác trong Y học cổ truyền và Y học hiện đại để mang đến kết quả cao.
• Không chỉ chữa bệnh, phương pháp này còn hỗ trợ nâng cao sức khỏe tổng thể và ngăn ngừa bệnh tái phát.

Tuy nhiên châm cứu cũng tồn tại một số hạn chế đó là:

• Tác dụng của châm cứu thường chậm, người bệnh phải kiên trì trong thời gian dài mới đạt được hiệu quả như mong muốn.
• Phải được thực hiện bởi các chuyên gia, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm để đảm bảo đúng kỹ thuật.
• Châm cứu sai cách có thể tiềm ẩn một số rủi ro như: Bầm tím, chảy máu, đau nhức ở vị trí châm kim, nhiễm trùng,…

Châm cứu có tác dụng gì?

Các chuyên gia cho biết châm cứu có nhiều lợi ích đối với sức khỏe, hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau như:

• Điều trị viêm khớp, thoái hóa khớp: Có khả năng chống oxy hóa, thúc đẩy máu lưu thông, ức chế phản ứng viêm thông qua cơ chế điều chỉnh mức độ interleukin và cytokine để giảm phản ứng của hệ miễn dịch gây viêm, qua đó cải thiện tình trạng viêm khớp, thoái hóa khớp.
• Giảm cơn đau mãn tính: Phương pháp này giúp kích thích giải phóng chất giảm đau tự nhiên của cơ thể – endorphin, qua đó giảm đau, phục hồi chức năng của các cơ quan trong cơ thể, ức chế cơn đau lưng, đau đầu gối, đau mỏi vai gáy.
• Chữa mất ngủ: Châm cứu kích thích và làm dịu hệ thần kinh, cải thiện lưu thông máu, giảm căng thẳng, giúp người bệnh ngủ ngon, an thần.
• Trị bệnh tăng huyết áp: Y học cổ truyền đã nghiên cứu rằng khi tác động đúng vào các vị trí huyệt đạo trên cơ thể có thể cải thiện lưu thông máu, điều hòa khí huyết để nuôi dưỡng cơ thể, cải thiện tình trạng huyết áp cao.
• Trị đau nửa đầu: Châm cứu thường xuyên và đúng vị trí huyệt đạo sẽ hỗ trợ điều trị đau đầu trong trường hợp căng thẳng, áp lực, stress.

• Điều trị liệt mặt: Phương pháp này có thể áp dụng cho những trường hợp bị liệt mặt do liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên. Châm cứu giúp thư giãn cơ mặt, tăng khả năng vận động cho người bệnh.
• Điều trị vô sinh: Ứng dụng châm cứu để cơ thể được cân bằng cả về khí huyết, năng lượng, giải quyết nhiều vấn đề bất thường trong cơ thể, tăng khả năng thụ thai ở cả nam và nữ khi thực hiện thụ tinh nhân tạo, thụ tinh ống nghiệm.
• Cải thiện tình trạng rối loạn cảm xúc: Thuật châm cứu có thể kích thích cơ thể sản sinh dopamine, serotonin và endorphin để cải thiện cảm xúc, tâm trạng.
• Phục hồi chức năng sau đột quỵ: Phương pháp này thúc đẩy lưu lượng máu và tuần hoàn, giúp lành thương nhanh, cung cấp máu cho những vị trí đang có vấn đề, đặc biệt là vùng bị ảnh hưởng sau cơn đột quỵ. Khi thực hiện, một dòng điện nhẹ sẽ kích thích vào huyệt đạo, giúp người bệnh phục hồi chức năng vận động, cảm giác và khả năng nghe nói.
• Tác dụng khác: Ngoài công dụng hỗ trợ điều trị bệnh, phương pháp này còn có tác dụng giảm đau bụng kinh cho chị em, giảm các triệu chứng liên quan đến đường tiêu hóa, đặc biệt chống lão hóa, trẻ hóa da nhờ kích thích sản sinh collagen, tăng đàn hồi trên da.

Cách châm cứu đúng kỹ thuật

Châm cứu chỉ cho hiệu quả tốt khi được thực hiện đúng kỹ thuật, đúng đối tượng. Người bệnh không được khuyến khích tự thực hiện tại nhà, cần tìm đến các cơ sở uy tín để kỹ thuật viên tiến hành châm cứu.

Có 2 hình thức châm cứu:

• Hình thức truyền thống: Sử dụng kim hoặc que nhọn.
• Dùng thiết bị hỗ trợ: Máy châm cứu xung điện, máy châm cứu 6 kênh, máy châm cứu dò huyệt,…

Tư thế của người bệnh khi châm cứu:

• Ngồi chống cằm.
• Ngồi ngửa dựa ghế.
• Ngồi cúi sấp.
• Ngồi cúi nghiêng.
• Ngồi duỗi tay.
• Ngồi thẳng lưng.
• Ngồi co khủy tay và tay chống lên bàn.
• Nằm nghiêng.
• Nằm ngửa.
• Nằm sấp.

Cách xác định vị trí huyệt:

• Đo bằng thốn: Thốn là đơn vị đo chiều dài trong châm cứu, gồm 2 loại là thốn phân đoạn (tính từ nếp gấp khủy tay đến nếp gấp cổ tay quy ước là 12 thốn) và thốn ngón tay (tính từ chiều dài của đốt giữa ngón tay thứ 3 của người bệnh).
• Dựa vào mốc giải phẫu hoặc hình thể tự nhiên: Xác định huyệt dựa theo nguyên tắc huyệt nằm ở chỗ lõm cạnh đầu xương, giữa khe 2 xương giáp nhau, ụ xương,….
• Dựa vào tư thế hoạt động của người bệnh: Người bệnh được yêu cầu thực hiện một số động tác để kỹ thuật viên xác định vị trí huyệt.
• Dựa vào cảm giác của tay: Bác sĩ dùng ngón tay ấn mạnh lên vùng huyệt và di chuyển ngón tay từ từ trên bề mặt da để tìm vị trí gây ê tức, đau.

Thao tác châm kim trong châm cứu:

• Chọn kim: Bác sĩ lựa chọn loại kim có độ dài phù hợp với độ dày cơ vùng châm. Bên cạnh đó kim phải đảm bảo không cong, không gỉ sát, được sát trùng sạch sẽ và chỉ dùng 1 lần.
• Sát trùng da: Dùng dung dịch chuyển dụng để làm sạch bề mặt da cần tác động.
• Châm qua da: Tiến hành châm kim vào da nhanh gọn, dứt khoát để hạn chế gây đau cho người bệnh.
• Vê kim: Bác sĩ vê kim đều đặn, linh hoạt và nhịp nhàng để đạt kết quả tốt nhất.
• Rút kim: Khi hết thời gian lưu kim, bác sĩ rút kim nhanh gọn và sát trùng ở vị trí châm kim.

Các thể châm cứu:

• Châm cứu cấy chỉ – chôn chỉ tự tiêu vào huyệt đạo cần tác động.
• Châm cứu lục khí – áp dụng học thuyết âm dương kết hợp cùng bộ mạch lục khí để tìm ra nguyên nhân gây bệnh.
• Châm tê.
• Trường châm – châm xuyên qua huyệt.
• Mãng châm – kết hợp giữa trường châm và cụ châm cổ điển.
• Các thể khác: Diện châm, nhĩ châm, thủ châm, túc châm, tỵ châm,….

Câu hỏi liên quan

Dưới đây là một số thắc mắc liên quan đến phương pháp châm cứu:

Đối tượng nào không nên châm cứu?

Không phải tất cả mọi trường hợp đều có thể châm cứu. Các chuyên gia cho biết có 7 đối tượng không nên sử dụng phương pháp này đó là:

• Người bị bệnh máu khó đông.
• Đang dùng máu tạo nhịp tim.
• Bị bội nhiễm trên da.
• Phụ nữ mang thai.
• Người từng cấy ghép một số cơ quan trên cơ thể.
• Có vấn đề về tâm lý, tâm thần không ổn định.
• Trường hợp bị suy nhược cơ thể, ăn quá no hoặc quá đói.

Có nên châm cứu liên tục không?

Châm cứu chỉ cho hiệu quả cao khi được áp dụng với tần suất phù hợp, không nên thực hiện liên tục dễ gây tác dụng phụ gây hại. Theo đó, tùy từng cơ địa của từng người, quá trình thực hiện và phục hồi không giống nhau.

Một số trường hợp chỉ cần thực hiện 2 – 3 lần đã có kết quả nhưng những người bệnh khác cần 15 – 20 lần. Các bác sĩ khuyến khích rằng người bệnh chỉ nên áp dụng 1 lần/ngày, thực hiện liên tục trong 15 ngày và thời gian mỗi lần từ 15 – 20 phút.

Châm cứu có bị chảy máu không?

Nhiều người lo sợ khi kim châm vào cơ thể sẽ gây chảy máu. Tuy nhiên phương pháp này nếu được thực hiện đúng kỹ thuật sẽ không gây chảy máu. Loại kim được sử dụng thường là kim mỏng, nhỏ, khi xuyên qua da chỉ tạo một lỗ rất nhỏ.

Khi châm cứu, người bệnh có thể cảm thấy đau nhẹ kéo dài 2 – 3 giờ đồng hồ và biến mất sau đó, do đó không cần quá lo lắng.

Châm cứu vào thời điểm nào là tốt nhất?

Theo ghi chép của Y học cổ truyền, châm cứu tốt nhất là vào buổi sáng, cụ thể là từ 7 – 11 giờ sáng vì đây là lúc xương khí của trời đất vượng nhất. Người bệnh có thể trao đổi chi tiết với bác sĩ, chuyên gia để được sắp xếp thời gian điều trị phù hợp.

Châm cứu là phương pháp đã xuất hiện từ lâu đời nhưng đến hiện nay vẫn được ứng dụng rộng rãi và có khả năng hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau. Người bệnh nên thăm khám để bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng và lên phác đồ điều trị cụ thể. Ngoài ra, cần tuân thủ đúng chỉ định trong và sau quá trình thực hiện, có chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh để nâng cao hiệu quả chữa bệnh.